Κάθε Σεπτέμβριο, η έναρξη του σχολικού έτους είναι μία κρίσιμη στιγμή για τη ζωή και την ψυχολογία όλων των παιδιών. Ακόμα πιο κρίσιμη είναι η στιγμή αυτή για τα παιδιά και τους εφήβους που έχουν νοσήσει με καρκίνο – τόσο όταν προέρχονται από την ολοκλήρωση της θεραπείας όσο και αν βρίσκονται σε ένα διάλειμμα από αυτήν.
Παρότι για την ομαλή επιστροφή τους στη σχολική ζωή χρειάζονται υποστήριξη και τη δημιουργία ενός περιβάλλοντος που να βοηθά στην επανένταξή τους, κοινωνικά και ακαδημαϊκά, πολλά σχολεία και κοινότητες δεν εφαρμόζουν τις απαραίτητες διαδικασίες και δεν προσφέρουν την κατάλληλη υποστήριξη. Κι όμως, δεν είναι δύσκολο! Για να βοηθήσουμε σε αυτήν την κατεύθυνση, συγκεντρώσαμε και σας παρουσιάζουμε πρακτικές που θα έπρεπε να είναι δεδομένες, αλλά που δυστυχώς συχνά δεν εφαρμόζονται, αφήνοντας τα παιδιά και τις οικογένειές τους να αντιμετωπίζουν μόνοι τους τις προκλήσεις της επιστροφής στη σχολική ζωή.
Προετοιμασία και σχεδιασμός μετά τη διάγνωση
Μόλις ένα σχολείο μάθει ότι ένας από τους μαθητές του έχει διαγνωστεί με καρκίνο, είναι καλή ιδέα να ξεκινήσει να σκέφτεται τον καλύτερο τρόπο επικοινωνίας με όλους τους ενδιαφερόμενους και να κατανοήσει τις επιθυμίες της οικογένειας γύρω από εμπιστευτικές πληροφορίες. Τα σχολεία εξαρτώνται συχνά από τους γονείς για πληροφορίες, ωστόσο είναι σημαντικό να συνειδητοποιήσουν ότι αυτή είναι μια εξαιρετικά αγχωτική και τραυματική περίοδος για τους ίδιους τους γονείς και μπορεί να μην είναι σε θέση να κατανοήσουν όλες τις πληροφορίες, όπως η ένταξη στην σχολική κοινότητα.
Πριν ένα παιδί επιστρέψει στο σχολείο, ο υπεύθυνος υποστήριξης του παιδιού (συνήθως ένας ειδικός νοσηλευτής ή κοινωνικός λειτουργός του νοσοκομείου) θα επικοινωνήσει και θα συνεργαστεί με το σχολείο και θα συντονίσει ένα ατομικό σχέδιο υγειονομικής περίθαλψης για το παιδί που επιστρέφει στο σχολείο, με την άδεια των γονέων. Αυτό το σχέδιο παρέχει πλήρεις λεπτομέρειες για τη διάγνωση του παιδιού, τη θεραπεία, τις πιθανές παρενέργειες και πώς αυτές μπορεί να επηρεάσουν το παιδί, καθώς και προτάσεις για το πώς μπορεί να βοηθήσει το σχολείο. Συνήθως θα πραγματοποιηθεί μια προγραμματισμένη συνάντηση με την οικογένεια, τον υπεύθυνο υποστήριξης, το δάσκαλο του νοσοκομείου, τον υπεύθυνο Ειδικής Αγωγής και τον δάσκαλο της τάξης πριν την επιστροφή του παιδιού, ώστε όλοι να έχουν την ευκαιρία να κάνουν ερωτήσεις και να απαντήσουν σε όλες τις ερωτήσεις που μπορεί να έχει το σχολείο. Ο υπεύθυνος υποστήριξης μπορεί επίσης να βοηθήσει στην προετοιμασία των συμμαθητών ή ολόκληρου του σχολείου πριν από την επιστροφή του μαθητή. Το σχέδιο φροντίδας είναι ευέλικτο και ενημερώνεται από το νοσοκομείο καθώς οι ανάγκες του παιδιού αλλάζουν με την πάροδο του χρόνου. Τα σχολεία μπορούν να επικοινωνήσουν με τον υπεύθυνο υποστήριξης ή τον δάσκαλο του νοσοκομείου εάν υπάρχουν ανησυχίες ή χρειάζονται συμβουλές.
Μερικές απλές ερωτήσεις που μπορείτε να κάνετε:
• Ρωτήστε πώς θα ήθελαν να μοιραστούν τις πληροφορίες με άλλα μέλη του προσωπικού και τους μαθητές — σε συνέλευση, συζήτηση στην τάξη ή καθόλου.
• Ρωτήστε ποιες πληροφορίες θα ήθελαν να κοινοποιηθούν σε κάθε στάδιο — πλήρη διάγνωση ή γενική ορολογία όπως «ασθενής».
• Ελέγχετε τακτικά πώς νιώθουν οι γονείς και οι μαθητές σχετικά με τον διαμοιρασμό των πληροφοριών, καθώς αυτό μπορεί να αλλάζει με την πάροδο του χρόνου.
• Προσδιορίστε τυχόν θρησκευτικά ή πολιτιστικά έθιμα που μπορεί να επηρεάσουν τον τρόπο που η οικογένεια και το σχολείο χειρίζονται τη διάγνωση.
• Ρωτήστε πόσο γνωρίζει το παιδί ή ο έφηβος (καθώς και τα αδέλφια) για την ασθένεια, ώστε να αποφύγετε να δώσετε αντιφατικές απαντήσεις στο παιδί και στους άλλους.
Με το υπόλοιπο προσωπικό του σχολείου
Αφού το σχολείο συζητήσει με την οικογένεια για το ποιος πρέπει να ενημερωθεί και τι πρέπει να μάθει, είναι σημαντικό να κοινοποιηθούν σωστά οι πληροφορίες στο σχετικό προσωπικό. Δεν χρειάζεται κάθε μέλος του προσωπικού να γνωρίζει κάθε λεπτομέρεια, αλλά είναι σημαντικό να κοινοποιηθεί μια σύντομη επισκόπηση για να ενημερωθούν όλοι οι δάσκαλοι, ή οι αναπληρωτές δάσκαλοι, σύμφωνα με τις επιθυμίες της οικογένειας. Αυτό επιτρέπει ευελιξία σε μια σειρά καταστάσεων, όπως επισκέψεις στην τουαλέτα, παρακολούθηση του σχολείου και τη χρήση καπέλων ή μαντηλιών, ενώ παράλληλα τους επιτρέπει να γνωρίζουν τις ανάγκες των αδελφών. Είναι επίσης σημαντικό να ενημερωθεί και κάθε νέο προσωπικό. Κατά την ενημέρωση του προσωπικού του σχολείου, να έχετε υπόψη ότι ορισμένοι μπορεί να έχουν τις δικές τους εμπειρίες ή συνδέσεις με τον καρκίνο, κάτι που απαιτεί ευαισθησία.
Με τους συμμαθητές
Η διάγνωση του παιδιού πρέπει να εξηγηθεί στην υπόλοιπη τάξη και στους άλλους μαθητές μόνο με την άδεια των γονέων ή/και του μαθητή. Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο για τον μαθητή να απαντά σε ερωτήσεις από τους συμμαθητές του, όπως «Τι σου συμβαίνει;» ή «Γιατί λείπεις από το σχολείο;», οπότε μπορεί να είναι καλή ιδέα να εξηγηθεί τι είναι ο καρκίνος της παιδικής και εφηβικής ηλικίας στους συμμαθητές πριν το παιδί επιστρέψει στο σχολείο.. Απλές και σωστές πληροφορίες είναι πάντα καλύτερες από ανακριβείς φήμες έξω από την τάξη.
Οι δάσκαλοι μπορούν να υποστηρίξουν τους μαθητές επιτρέποντάς τους να μιλήσουν για τα συναισθήματά τους και τις ανησυχίες τους, καθώς και να τους καθησυχάσουν απαντώντας στις ερωτήσεις και τυχόν ανησυχίες τους. Είναι επίσης καλή ιδέα να τους εμπλέξουν ενεργά, βρίσκοντας μαζί τρόπους να υποδεχθούν τον φίλο τους στην σχολική τάξη, να τον αγκαλιάσουνε, να τον καλωσορίσουν στην παρέα τους.
Nα θυμάστε, πώς η καλύτερη προσέγγιση είναι να απαντάτε στις ερωτήσεις με ειλικρίνεια και ευαισθησία.
Μπορείτε να επικοινωνείτε με την Ψυχή ΜΟΥ στο 210-7499306 και την κοινωνική μας λειτουργό vivi@karkinaki.gr.
