Περίπου 18,1 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως διαγνώστηκαν με καρκίνο το 2018. 300.000 περίπου είναι παιδιά που νόσησαν με καρκίνο κάτω των 15 ετών.
Τα υψηλά ποσοστά επιβίωσης μεταξύ των παιδιατρικών καρκίνων ήταν μια από τις σημαντικότερες επιτυχίες της σύγχρονης ιατρικής τις τελευταίες τρεις δεκαετίες. Οι δραματικές βελτιώσεις των ποσοστών επιβίωσης των λευχαιμιών, των λεμφωμάτων και των σαρκωμάτων είναι αξιόλογα επιτεύγματα. Οι περισσότερες από αυτές μπορούν να αποδοθούν στην πολυτροπικότητα, τις πολυεπιστημονικές θεραπείες εκτός από τις βελτιώσεις στην υποστηρικτική φροντίδα, όπως η διαθεσιμότητα προϊόντων αίματος, τα αντιβιοτικά, τα αντιεμετικά και οι κυτοκίνες.
Οι επιτυχίες της παιδιατρικής διαχείρισης του καρκίνου δημιουργούν τη νέα και πολύπλοκη πρόκληση της φροντίδας για τον αυξανόμενο αριθμό επιζώντων. Η παρατεταμένη θεραπεία μας φέρνει το τεράστιο βάρος των μακροχρόνιων παρενεργειών που σχετίζονται με τη φυσική, βιολογική, ψυχολογική και κοινωνική ευημερία, συμπεριλαμβανομένης της αυξημένης επίπτωσης δεύτερων καρκίνων. Αυτές οι επιδράσεις είναι πιο βαθιές όταν το παιδί νοσεί με καρκίνο σε νεαρότερη ηλικία.
Ακτινοβολία ακτίνων Χ ή ακτινοβολίας φωτονίων;
Η ακτινοβολία μόνη της ή σε συνδυασμό με χημειοθεραπεία και χειρουργική επέμβαση είναι μια σημαντική και σωτήρια θεραπεία για τους περισσότερους παιδιατρικούς καρκίνους. Συμβατικά, η ακτινοβολία παρέχεται μέσω ακτίνων Χ υψηλής ενέργειας (ή φωτονίων) και περίπου το 99% των ασθενών που λαμβάνουν ακτινοβολία το πράττουν με ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας. Η ακτινοβολία, παρά τα βελτιωμένα αποτελέσματα, συμβάλλει σημαντικά στο βάρος των μεταγενέστερων επιπτώσεων. Τα πολλαπλασιαζόμενα κύτταρα σε αναπτυσσόμενους ιστούς σε παιδιατρικούς ασθενείς είναι εξαιρετικά ευαίσθητα σε βλάβη που προκαλείται από την ακτινοβολία. Το λουτρό ακτινοβολίας χαμηλής δόσης στο σώμα αυξάνει σημαντικά τον κίνδυνο δεύτερου καρκίνου.
Πολύ λίγες δόσεις ακτινοβολίας στον ανώριμο εγκέφαλο σε παιδιά ηλικίας κάτω των 10 ετών μπορεί να οδηγήσουν σε μη αναστρέψιμες νευρο-γνωστικές και συμπεριφορικές επιδράσεις. Αρκετές μελέτες για τα καρδιαγγειακά αποτελέσματα έχουν δείξει το ίδιο όσον αφορά τα καρδιακά επεισόδια που συσχετίζονται με τη δόση που λαμβάνεται είτε από την καρδιά, τις στεφανιαίες αρτηρίες ή την αριστερή κοιλία. Φυσικά, τα παιδιά υποφέρουν από αυξημένη κόπωση, απώλεια μνήμης και οπτικοακουστικά ελλείμματα. Η ψυχολογική τους υγεία επηρεάζεται δυσμενώς από το φόβο της υποτροπής του όγκου, της μελλοντικής αβεβαιότητας και της χαμηλότερης αυτοεκτίμησης λόγω λειτουργικών βλαβών. Οι διαπροσωπικές σχέσεις, περιλαμβανομένης της οικογενειακής και κοινωνικής σύνδεσης, είναι επιπτώσεις που αντιμετωπίζουν τα παιδιά. Για τους παιδιατρικούς επιζώντες, η μείωση της συγκέντρωσης, η εύκολη κόπωση και οι σωματικές και ψυχικές διαταραχές συμβάλλουν στη συνολική χειρότερη απόδοση του σχολείου.
Στόχος η επιβίωση
Μεγάλο βάρος δίνεται πλέον στην αποθεραπεία των παιδιών και στην μείωση των παρενεργειών. Την περασμένη δεκαετία, δόθηκε μεγάλη έμφαση στην «απο-εντατικοποίηση» ή τη μείωση της ποσότητας της θεραπείας με μείωση της δόσης χημειοθεραπείας και ακτινοβολίας καθώς και των όγκων θεραπείας στις δοκιμές ομάδας παιδιών με καρκίνο. Οι τροποποιήσεις αυτές διεξήχθησαν με προσοχή χωρίς να επηρεαστούν τα αποτελέσματα επιβίωσης και παρόλα αυτά ήταν επιτυχείς μόνο σε νέα ακτίνα ελπίδας – θεραπεία με πρωτόνια.
Θεωρητικά, η θεραπεία με πρωτόνια έχει τη δυνατότητα να σταματήσει στον όγκο, η οποία είναι ιδανική για όλους τους παιδιατρικούς ασθενείς που χρειάζονται ακτινοθεραπεία. Τα πρωτόνια έχουν τελείως διαφορετικές φυσικές ιδιότητες σε σύγκριση με τις ακτίνες Χ. Οι ακτίνες Χ υψηλής ενέργειας καταθέτουν την ενέργεια αιχμής τους ακριβώς κάτω από την επιφάνεια του δέρματος και αποθέτουν μέτριες δόσεις στον όγκο (σε σύγκριση με την κορυφή) και συνεχίζουν να εναποθέτουν τη δόση σε ολόκληρη τη διαδρομή έως ότου εξέρχεται η δέσμη από τον ασθενή. Αντιθέτως, οι δέσμες πρωτονίων εισέρχονται και διέρχονται από τον ιστό με ελάχιστη δόση μέχρι να φτάσουν στο τέλος των διαδρομών τους, όπου συμβαίνει η αιχμή της εναπόθεσης ενέργειας ακολουθούμενη από σχεδόν καμία «δόση εξόδου» που σημαίνει ότι δεν δίνεται δόση πέρα από τον όγκο. Με την εξάλειψη της δόσης εξόδου, τα πρωτόνια περιορίζουν την περιοχή υψηλής δόσης στον όγκο στόχο και ελαχιστοποιούν τη δόση στις περιβάλλοντες δομές. Αυτό το μοτίβο της ενεργειακής εναπόθεσης ονομάζεται κορυφή Bragg.
Πολλές συγκριτικές μελέτες έχουν δείξει ότι η θεραπεία με πρωτόνια έχει πολλά πλεονεκτήματα έναντι της συμβατικής ακτινοθεραπείας ακτίνων Χ, της ακτινοθεραπείας με διαμόρφωση έντασης (IMRT) ή και των δύο, συμπεριλαμβανομένων των παιδιατρικών καρκίνων. Αυτές οι μελέτες κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι η θεραπεία με πρωτόνια επιτυγχάνει καλύτερη κάλυψη της δόσης στους όγκους, βοηθά στην αποφυγή των φυσιολογικών ιστών και μειώνει τη συνολική δόση που λαμβάνεται από ολόκληρο το σώμα. Στα καλύτερα κέντρα σε ολόκληρο τον κόσμο, η θεραπεία με πρωτόνια είναι το πρότυπο της φροντίδας για τη θεραπεία παιδιών με καρκίνους που απαιτούν ακτινοθεραπεία ως μέρος της θεραπείας τους με πολλές τροφές.
Βασικά οφέλη της θεραπείας με πρωτόνια
Η θεραπεία με πρωτόνια χρησιμοποιείται σε παιδιατρικούς ασθενείς για να μειώσει τις μακροχρόνιες επιδράσεις στην ανάπτυξη, τη νευρογνωστικότητα, τη νευροενδοκρινική λειτουργία, τις καρδιαγγειακές επιδράσεις, τα αποτελέσματα του μυελού των οστών, τις επιδράσεις στα σπλάχνα όπως τα νεφρά, τους πνεύμονες, και δεύτερες κακοήθειες. Μια μελέτη από το Πανεπιστήμιο του Χάρβαρντ που δημοσιεύτηκε το 2015 (Pulsifer M, et al., IJROBP 2015) έδειξε μη- μείωση του μέσου όρου Wechsler Full Scale IQ, λεκτική κατανόηση, αντιληπτική συλλογιστική, οργανωτικές δεξιότητες ή μνήμη εργασίας σε 67 παιδιά που έλαβαν πρωτονιακή θεραπεία για όγκους εγκεφάλου . Μελέτη από την ίδια ομάδα έδειξε επίσης σημαντική μείωση της επίπτωσης δεύτερων καρκίνων σε παιδιά που έλαβαν θεραπεία με πρωτόνια σε σύγκριση με εκείνα τα παιδιά που έλαβαν ακτινογραφίες υψηλής ενέργειας.
