Η Πέγκυ Καραμπάτου, Φιλόλογος, Ψυχολόγος, Συγγραφέας, Ασθενής με ΧΜΛ, από το 2005 έως και σήμερα, Εθελόντρια, Μέλος, Αρωγός σε Συλλόγους και Φορείς, Εργαζόμενη μητέρα μιας υπέροχης κόρης, Γυναίκα με όνειρα, όραμα, πάθος για ζωή και ελπίδα,
γράφει για την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου.
Η Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, καθιερώθηκε με την ημερομηνία, 4 Φεβρουαρίου, από την UICC (Παγκόσμια Ένωση κατά του Καρκίνου) το 2000. Με ένα διαφορετικό σύνθημα κάθε φορά, κάθε χρόνο, προσπαθεί να τραβήξει το ενδιαφέρον του κοινού σε Παγκόσμιο, Ευρωπαϊκό και Εθνικό επίπεδο, ειδικά μέσα από συγκεκριμένες δραστηριότητες.
Αυτή την φορά, το παγκόσμιο σύνθημα είναι, ‘’ I am and I wil….Είμαι και θέλω να…..’’. Στο πάνω μέρος των στόχων, είναι η ευαισθητοποίηση και η πιο ενεργή δράση τόσο των κυβερνήσεων, αλλά και των φορέων υγείας, έτσι ώστε να υπάρχει έλεγχος στις επιπτώσεις του καρκίνου. Στους στόχους, είναι ακόμα και η ηχώ, της λέξης Καρκίνος, που επιτέλους πρέπει να σταματήσουμε να την λέμε επάρατη νόσος, η έξω από εδώ αρρώστια, η παλιαρρώστια, η ανίατη….και πόσα άλλα ονόματα της έχουν δώσει οι άνθρωποι, για να την αρνηθούν, επειδή φοβούνται ή ντρέπονται.
Θα σας εξηγήσω με απλά λόγια σε αυτή την μικρή μου αναφορά για σήμερα, όχι μόνο το σκεπτικό ή τον σκοπό, αλλά κυρίως τι σημαίνει καρκίνος για τον ασθενή και παράλληλα για όσα περιστρέφονται γύρω από την ροή της ζωής. Μια νόσος, στην συγκεκριμένη περίπτωση ο καρκίνος, έχει αντίκτυπο όχι μόνο σωματικό και ψυχολογικό, αλλά κοινωνικό και οικονομικό.
Μια νοσογόνος κατάσταση, προσβάλει οποιοδήποτε μέρος του σώματος, άρα διεισδύει αυτόματα και στο ψυχολογικό και νοητικό παράγοντα που εκεί, οι αλληλεπιδράσεις είναι σαν τον ιστό της αράχνης…..αν μπλεχτείς σε αυτό το δίχτυ, δύσκολα βγαίνεις εκτός του και κάποιες φορές, δεν επιζείς. Παρόλα αυτά, η πρόληψη, η ενημέρωση και ο έλεγχος, είναι τα μεγάλα όπλα κατά του καρκίνου, που κάθε άνθρωπος, είτε είναι ήδη ασθενής, είτε εν δυνάμει ασθενής, είτε υγιής, έχει δικαίωμα να γεύεται, τόσο από το ευρύτερο κοινωνικό σύστημα, όσο και από τον οικογενειακό γιατρό του ή το ταμείο υγείας του, την ασφάλεια του.
Το σχολείο πχ, θα πρέπει πλέον να παίξει κατ’ εμέ καταλυτικό ρόλο μαζί με την οικογένεια, στο να δώσει τα πρώτα βήματα παιδείας στο παιδί, που θα μεγαλώσει και θα γίνει στο μέλλον ο υπεύθυνος ενήλικας και ο μελλοντικός αρωγός του συνανθρώπου. Και αν όλο αυτό που σας εξηγώ σήμερα, με αυτά τα απλά λόγια, είναι για κάποιους, ‘’ο δικός μου τρόπος σκέψης’’, η δική μου φιλοσοφία ζωής και δεν σας αφορούν ή δεν σας βρίσκουν σύμφωνους, δικαιολογείστε με, μα τον έχω ‘’σπουδάσει’’ τον καρκίνο, διότι είναι και ο δικός μου δρόμος ζωής που βιώνω εδώ και πάνω από δεκατρία χρόνια με τον καρκίνο δάσκαλο, εμπόδιο, εντολέα μου, αγώνα μου, αντίπαλο και σύμμαχο μου.
Κάποια στιγμή, μέσα από τον καρκίνο πρέπει να μάθουμε ειδικά εμείς που μας αφορά προσωπικά, πως αν δεν κάνουμε επιτέλους κάτι, αν δεν υψώσουμε φωνή, αν δεν τραβήξουμε να σηκωθούν επάνω και πάλι όρθιοι, όσοι μόνοι δεν μπορούν, τότε κανένα κράτος, κανένα σούπερ φάρμακο, καμμιά ελπίδα ή θαύμα, δεν είναι δυνατόν να κάνει για εμάς την δική μας δουλειά.
Σύμφωνα με τα στοιχεία του Παγκόσμιου Οργανισμού Υγείας, 7,6 εκατομμύρια θάνατοι προκλήθηκαν από τον καρκίνο το 2008. Το 2018 παγκοσμίως, 18 εκατομμύρια νέες περιπτώσεις καρκίνου. Σήμερα έχουμε αρχές 2019 και εκτιμάται, πως έως το 2030, ο αριθμός θα φτάσει στα 11 εκατομμύρια θανάτους…..και πάλι με απλά λόγια, για να μην χαθείτε στους αόριστους αριθμούς, σκεφτείτε πχ να λείπει από τον χάρτη της Ευρώπης, που μας είναι πιο οικείος, ολόκληρη η Ελλάδα, το Λουξεμβούργο και το Λιχτεστάιν….ίσως και κάτι παραπάνω, αν δεν έκανα σωστούς υπολογισμούς με τα μαθηματικά μου.
Οι συχνότεροι τύποι καρκίνου, είναι πνεύμονα, στομάχου, μαστού, ήπατος. Συνήθως αυτά ακούμε στον περίγυρο μας, αυτά γράφουν και ως πιο συχνές αιτίες και οι στατιστικές και εκεί πάνω σε αυτά έχουν ρίξει τα χρήματα, οι φαρμακευτικές, οι έρευνες και η επιστήμη. Προστάτης μετά για τους άντρες, μήτρας για τις γυναίκες…..τύποι καρκίνου που ναι φέρουν μια πιο συχνή εμφάνιση λόγω και της ροπής σε κληρονομικότητα. Πρόληψη….το είχε η μητέρα μου, η αδερφή μου;
Το είχε ο πατέρας μου, ο παππούς μου; Τι κάνω εγώ, ο απόγονος τους; Εξετάζομαι συχνά, προλαμβάνω…..αλλάζω τρόπο ζωής να μη προκαλώ το σώμα μου σε περίπτωση που το γονίδιο και η ατυχία μου είναι εκεί και με περιμένουν να μου δείξουν με το πιο σκληρό τους τρόπο, πως είναι να νοσείς και να πονάς.
Έχουμε και τις λευχαιμίες από την άλλη, που πλέον έχουν γίνει μόδα όσο και αν ακούγεται κάπως….και πάλι επιτρέψτε μου….λευχαιμία έχω και εγώ, όχι κληρονομική, όχι επιλεκτική, όχι ‘’μεταδοτική’’ και ας τα έκανα όλα σωστά, σαν ένα ρομπότ, που δεν ξέφευγε από τον ‘’καλό’’ δρόμο και όμως…..αλλά ναι έχω ΧΜΛ, Χρόνια Μυελογενή Λευχαιμία, λόγω ενός ελλαττωματικού χρωμοσώματος, που με θυμήθηκε 30 χρόνια νωρίτερα από ό,τι θα έπρεπε κάποτε στα γεράματα μου να με επισκεφτεί.
Μα όπου λόγος και αντίλογος, όπου δράση και αντίδραση άρα, τι μας λέτε πως όποιος προλαμβάνει, όποιος προσέχει, τότε δεν αρρωσταίνει; Ναι σας το λέω με πεποίθηση και σας το λέω και με ένα προσωπικό παράπονο και πόνο, θα σας είμαι ειλικρινής και δεν θα κρύψω τα λόγια μου, που μπορεί να τα έκανα όλα σωστά, αλλά δεν του γλύτωσα. Πόσο μάλιστα κάποιος που προκαλεί το σώμα του, προκαλεί την κληρονομικότητα του και αμελεί τις προληπτικές εξετάσεις του, ενώ γνωρίζει πως είναι μέσα στην λίστα του 50/50 να του συμβεί.
Για μένα ήταν έτσι γραμμένο….ατυχία μου είπαν τότε….. με θέλει έτσι να είμαι, καρκινοπαθής εν ζωή, μη ιάσιμη ίσως όσο περνούν τα χρόνια, γιατί μεγαλώνω κιόλας και οι αντοχές είναι 13 χρόνια μετά αλλιώς, μη εξηγήσιμη κάποιες φορές περίπτωση και ιδιάζουσα, με δυο ακόμα αυτοάνοσα αυτοκόλλητα παρέα και μια νέα έκδοση ‘’μίνι’’ νέου καρκίνου, δωράκι μπόνους της λευχαιμίας μου, αλλά δεν το άφησα, δεν παρέδωσα, δεν με λυπήθηκα σε καμμιά παρενέργεια και μάχη, όπως δεν με λυπήθηκε ούτε η νόσος μου, όπως δεν με σεβάστηκε ούτε άνθρωπος.
Είπα θα το πάω ως το τέρμα και αυτό κάνω. Θα με κρατήσω με νύχια και δόντια ζωντανή μου είπα και ταρακουνάω και άλλους μαζί μου να σηκωθούμε, να παλέψουμε, να σταθούμε στον πιο αδύναμο από εμάς. Να μη σταματήσουμε να ελπίζουμε, να μη σταματήσουμε να παλεύουμε για τα δικαιώματα μας και για τα δικαιώματα σας.
Δεν είναι εύκολο για τον καθένα, δεν έχει την ίδια δύναμη, μα και ευκαιρία ο καθένας, δεν έχουν τύχη όλοι. Θυμώνω πολύ, μα πάρα πολύ όταν ακούω να λένε…..εγκατέλειψε, δεν το πίστεψε και παρέδωσε…..ντροπή! Ναι αυτό νιώθω κάθε φορά όταν το ακούω, ειδικά από τις δυο ακραίες κατηγορίες…..από εκείνους που δεν έχουν τίποτα και είναι εκτός χορού και δεν ξέρουν πως είναι να φοβάσαι κάθε μέρα μην πεθάνεις και από εκείνους που είχαν την τύχη να το ξεπεράσουν ή να έχουν πχ μια πολύ ελαφρύτερη μορφή καρκίνου, από κάποιον άλλον και ξαφνικά να τα ξεχνούν όλα και να λένε πως ο άλλος κάνει λάθος και δεν το θέλει όσο εκείνοι το ήθελαν, για αυτό και τα κατάφεραν……δυο φορές ντροπή ακόμα….ντροπή, ντροπή. Δέος…..προσωπικά αυτό έχω απέναντι στον καρκίνο…..δέος και δεν με εκπλήσσει τίποτα με όσα φέρνει ή παίρνει μαζί του.
Θεραπείες, φάρμακα, εμβόλια, μηχανήματα νέας γενιάς, πολλά υποσχόμενα, έρευνες, μελέτες….πολλά τα χρήματα! Και εξακολουθούμε να καταπίνουμε αέρα δηλητήριο, νερό δηλητήριο, τροφές δηλητήριο…..λέξεις και πράξεις ανθρώπων δηλητήριο που μας σκοτώνουν. Στα ΜΜΕ πχ, εδώ στο διαδίκτυο, διαβάζουμε, ακούμε, βρέθηκε το τάδε φάρμακο, αναπαράγουμε ειδήσεις σανό, κάντε αυτό, πιείτε εκείνο, ο ερευνητής τάδε…..και; Έχετε καταπιεί και εσείς πικραμύγδαλα και κουκούτσια τάδε και σας έφυγε; Διότι πχ εγώ και άλλοι τόσοι, κάναμε χημειοθεραπείες, ακολουθούμε πιστά την αγωγή μας και δεν βλέπουμε διαφορά! Δεν είμαι ειρωνική, ρεαλίστρια είμαι, συνειδητοποιημένη και παθούσα.
Και είναι ευτυχώς και άλλοι τόσοι, που τα κατάφεραν και ξέμπλεξαν μαζί του, πάει τέλος με τον βραχνά…..αυτούς εγώ, τους ονομάζω η ελπίδα μας. Και είναι δυστυχώς και άλλοι, ίσως με τα χρόνια πιο πολλοί από ό,τι αντέχει η καρδιά να αποχωριστεί, που τα έκαναν καλύτερα από τον καθέναν μας, που πίστεψαν στον Θεό και στον άνθρωπο δύναμη τους, περισσότερο από κάθε άλλον και όμως……μας έφυγαν, τους χάσαμε. Λοιπόν, σας τα εξηγώ απλά; Ή χαθήκατε μέσα σε ορολογίες και επιστημονικές ασάφειες και σας κούρασα;
Πόσοι αμελούν τις προληπτικές τους εξετάσεις; Στην Ελλάδα πχ, οι περισσότεροι…..στατιστικά πάντα οι αναφορές. Τηρείται ο αντικαπνιστικός νόμος; Θα σας αφήσω να το απαντήσετε μόνοι σας, κοιτάζοντας κάθε φορά τον διπλανό σας, όταν βγαίνετε έξω για φαγητό ή έναν καφέ….κοιτάζοντας εσάς, που δεν σέβεστε εκείνον που δεν θέλει παθητικά να αναπνέει το τσιγάρο σας την ώρα που τρώει, την ώρα που ανασαίνει. Παίζουν τα παιδιά μας έξω; Έχουν αθλητικές, σωματικές δραστηριότητες ή είναι μπροστά σε ένα χαζοκούτι ώρες και ώρες και μας βολεύει και εμάς αυτή η παθητική στάση ζωής, για να μη τρέχουμε μαζί τους σε μπάσκετ ή χορό;
Αλκοόλ, κάπνισμα, ετοιματζίδικο εύκολο φαγητό….φτηνιάρικα ρούχα με χημικά κάθε λογής επάνω μας, που πετάμε και αγοράζουμε ίσως και μια φορά τον χρόνο, αρκεί να έχουμε, αλλά έχουν αφήσει πάνω μας το κακό. Και αν δεν έχω κυρία μου για παραπάνω, δεν θα πάρω το φθηνό; Μα δεν μιλάω για εκείνον που αδυνατεί, αλλά για εκείνον που δεν προσέχει ενώ μπορεί, που δεν τον ενδιαφέρει, δεν σκέπτεται…..3 ευρώ το μπλουζάκι….έλα μωρέ, το πετάς αν δεν βγει καλό…..ναι έχετε δίκιο…..για πέταμα γίναμε και εμείς και τα κορμιά μας. Θυμηθείτε πόσο έκαναν παλιότερα τα ρούχα, τα παπούτσια, τα ηλεκτρικά είδη, τα τρόφιμα….μια καταναλωτική κοινωνία, εις γνώσιν της να γεμίζει τοξίνες μέσα της και πάνω της, για να γλυτώσει τι; Και η δικαιολογία μας έτοιμη…..έχουμε πάντα την δικαιολογία έτοιμη για κάθε μας λάθος, απερισκεψία, αμέλεια, συνειδητή άγνοια, δεν το παραδεχόμαστε και μας φταίει το σύστημα και ο άλλος…..μα όλα αυτά, είμαστε εμείς οι ίδιοι, ο κρίκος της αλυσίδας, εμείς τον τροφοδοτούμε.
Συγκεκριμένα για την Ελλάδα, η Ελληνική Αντικαρκινική Εταιρεία, Σύλλογοι, Φορείς, Εθελοντές και Γιατροί, απευθύνονται στους πολίτες και εκτός από την ενημέρωση τους, ζητούν να γίνουν πιο δραστικοί. Να προσέχουν τον εαυτό τους, να κάνουν τακτικά τις εξετάσεις τους, να αλλάξουν τρόπο ζωής, να σταματήσουν ανθυγιεινές τάσεις ζωής, να ενημερώνονται μόνο από έγκυρες πηγές για ό,τι αφορά τα θέματα υγείας, να απαιτήσουν ακόμα και από τα κόμματα που ανήκουν, με ό,τι τρόπο έχουν, να ασχοληθούν πιο σοβαρά και ουσιαστικά με το νοσηρό τομέα υγείας στη χώρα μας……να γίνουν μια γροθιά για να φωνάξουν ΕΙΜΑΙ αυτός/η, έχω αυτό και ΘΕΛΩ ΝΑ, μην το έχω, να γίνει αυτό και αυτό, να κάνεις επιτέλους κράτος, αλλά και συνάνθρωπε κάτι παραπάνω…..γιατί αν έρθεις ποτέ στην θέση μου, θα μάθεις πως είναι να μην μπορείς να κοιμηθείς πια, θα μάθεις πως είναι να σε πνίγει η αδικία και η απελπισία…..θα βρεθείς ίσως και με λιγότερα χρήματα ή και με καθόλου δουλειά άρρωστος/η….θα σε ξεχάσουν φίλοι, θα σε λένε οι δικοί σου βάρος, θα νιώθεις τελειωμένος πριν καν έχεις τελειώσει. Δεν έχει πάντα την τύχη να έχει δίπλα του ο καθένας μας τον άνθρωπο του που θα τον στηρίξει…..ξέρετε πόσοι δεν έχουν;
Ξέρετε πόσοι μένουν μόνοι, είναι μόνοι και άρρωστοι, πόσοι εγκαταλείπονται;
Για τον παιδικό καρκίνο δεν θέλω εδώ να αναφερθώ. Δεν υπάρχει μεγαλύτερος πόνος και τρόμος, από το να συμβαίνει όλο αυτό στο παιδί και να χάνεις το παιδί…..και αυτό από το στόμα μιας γυναίκας που νοσεί και ξέρει πως είναι να αντιμετωπίζει τους δικούς της υπαρξιακούς φόβους. Για το παιδί, τον μεγάλο ήρωα ασθενή με καρκίνο, δεν θα πω σήμερα τίποτα, μα θα υποκλιθώ στις ψυχούλες αυτές που έδωσαν μάχες, που έχασαν μάχες.
Εγώ είμαι μεγάλη γυναίκα πια, κάπως θα τα καταφέρω…..έχω υποχρέωση στον εαυτό μου, μα και στο δικό μου παιδί να παλεύω και να είμαι μαχήτρια και για άλλους…..μπροστά στον παιδικό καρκίνο όμως, σιωπώ και δεν έχω λέξη παρήγορη για κανέναν γονιό….δεν υπάρχει, δεν το κατάφερα ούτε ως εθελόντρια όλα αυτά τα χρόνια, ούτε ως σύμβουλος ψυχικής υγείας. Εκεί δεν υπάρχει επαγγελματισμός, τουλάχιστον για μένα ηθικά τα έχω ξεχωρίσει και όσο και αν έκανα το κλόουν για να γελάνε, μα και έλεγα ψέματα όμορφα ελπιδοφόρα, για να τους παίρνω τον φόβο, άλλο τόσο μέσα μου θύμωνα με το ‘’γιατί’’, που δεν είχα απάντηση…..δεν έχει πάντα ‘’επειδή’’, με λογική εξήγηση, το κάθε ‘’γιατί’’, λυπάμαι, μα δεν έχει.
Πρόληψη, παιδεία, ενημέρωση, διακοπή καπνίσματος, έλεγχος παχυσαρκίας, διακοπή αλκοόλ και καταχρήσεων, καλύτερη διατροφή, πιο τακτικές επισκέψεις στον γιατρό μας, διάλογος στο σπίτι μας με τα παιδιά μας και μια σωστή καθοδήγηση για μια υγιεινή στάση ζωής, κίνηση, γυμναστική, δωρεά μυελού των οστών, δωρεά οργάνων, δίνουμε αίμα, ενασχόληση σε συλλόγους με επίκεντρο τον ασθενή συνάνθρωπο μας…..δεν αδιαφορούμε. Σήμερα ο γείτονας μας ασθενής, αύριο ίσως εμείς. Θα μου επιτρέψετε να αφιερώσω τις λέξεις μου αυτές, σε εκείνους που έφυγαν και δεν κατάφεραν να ξεφύγουν του καρκίνου.
Που πάλεψαν ως το τέλος ή και που δεν άντεξαν και δείλιασαν ακόμα και παρέδωσαν ψυχή και σώμα. Για μένα, θα είναι όλοι τους εκεί αύρα και ασπίδα, πάνω από τα κεφάλια μας φύλακες άγγελοι μας…..αναμνήσεις στο μυαλό και στην καρδιά…..και ΝΑΙ ο καρκίνος μπορεί να νικηθεί και αν όχι, μπορείς να ζεις μαζί του πολλά χρόνια και ας μην γίνεις ποτέ καλά…..να όπως εγώ….όπως και εσύ και ο άλλος και ο παραδίπλα, που ίσως να μην ξέρετε, γιατί αποφάσισε να μην μιλήσει για αυτό, να το κρύψει ίσως γιατί δεν αφορά τον καθέναν.
Αυτό έκανα και εγώ τα πρώτα χρόνια….τα έχασα κυριολεκτικά τα πρώτα μου χρόνια μέσα στην νόσο μου, μέσα στον φόβο και στην λάθος επιρροή και συμβουλές, μέσα από τον εγωισμό όλων εκείνων, που δεν με ήθελαν να είμαι φανερά άρρωστη, αλλά κρυφά δήθεν γερή και δυνατή….για να μην δώσω δικαίωμα, για να μην είμαι στον καθένα ευάλωτη και ‘’η καημένη’’ έλεγαν. Για την δική μου ζωή έλεγαν και εγώ σιωπούσα….για τον δικό μου καρκίνο αποφάσιζαν και εγώ συναινούσα. Δική σας η νόσος, όποια και αν είναι…..δικός σας ο πόνος, δικός σας ο φόβος…..αποφασίστε εσείς για εσάς……δική σας και η ζωή.
Μα μην την σπαταλάτε, μην την χαραμίζετε…..δεύτερη ζωή δεν έχει.
Οδυσσέας Ελύτης, «Το παράπονο»
Εδώ στου δρόμου τα μισά
έφτασε η ώρα να το πω.
Άλλα είν’ εκείνα που αγαπώ,
γι’ αλλού, γι’ αλλού ξεκίνησα.
Στ’ αληθινά στα ψεύτικα,
το λέω και τ’ ομολογώ.
Σαν να ‘μουν άλλος κι όχι εγώ,
μες στη ζωή πορεύτηκα.
Όσο κι αν κανείς προσέχει,
όσο κι αν το κυνηγά,
πάντα, πάντα θα ‘ναι αργά,
δεύτερη ζωή δεν έχει.
Από τη συλλογή Τα Ρω του έρωτα (1972)
Μπορεί να μην έχω γίνει ακόμα καλά, μπορεί να μην γίνω ποτέ καλά, μα είμαι επιζώσα του καρκίνου…..ίσως γράψω κάποια μέρα και το επιζήσασα, μα είμαι κυρίως ευγνώμων για όσα μου έμαθε ο καρκίνος να μην θέλω, για να επιβιώσω.
