Την ώρα που ο οφθαλμίατρός του εξέταζε το πίσω μέρος των ματιών ενός εφήβου, παρατήρησε κάποιες αλλοιώσεις ύποπτες για λευχαιμία. Μία απλή αιματολογική εξέταση επιβεβαίωσε τη διάγνωση και έως το τέλος της ημέρας ο νεαρός είχε ήδη παραπεμφθεί σε ειδικό για άμεση θεραπεία.
Το πρωτοφανές αυτό περιστατικό δημοσιοποίησε η Αμερικανική Ακαδημία Οφθαλμολογίας (AAO), θέλοντας να υπενθυμίσει για μία ακόμα φορά ότι είναι πολύ σημαντικό να κάνουμε τακτικά οφθαλμολογικό τσεκάπ, αφού τα μάτια μας μπορεί όντως να αποτελέσουν «καθρέπτη» της υγείας.
«Είναι γεγονός ότι πολλά συστηματικά νοσήματα μπορούν να “αποτυπωθούν” στα μάτια, προκαλώντας συμπτώματα όπως για παράδειγμα πάχυνση ή απόφραξη σε κάποιο αγγείο, διαρροή αίματος ή ορώδους υγρού, θόλωμα του οφθαλμικού φακού κ.λπ.», λέει ο χειρουργός-οφθαλμίατρος Δρ. Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος, MD, ιδρυτής και επιστημονικός διευθυντής του Ινστιτούτου Οφθαλμολογίας LaserVision, καθηγητής Οφθαλμολογίας Πανεπιστημίου Νέας Υόρκης, NYU Medical School. «Αυτό οφείλεται στο ότι τα μάτια διαθέτουν ένα πολύπλοκο σύστημα λεπτών αγγείων στα οποία μπορεί να φανούν ανωμαλίες πολύ νωρίτερα απ’ ό,τι σε άλλα σημεία του σώματος, ενώ γενικά είναι πολύ ευαίσθητα και επηρεάζονται εύκολα από παθήσεις που προσβάλλουν όλο το σώμα».
Στα νοσήματα που μπορεί να προκαλέσουν οφθαλμολογικές εκδηλώσεις συμπεριλαμβάνονται η αναιμία, ο ίκτερος, η υπέρταση, ο σακχαρώδης διαβήτης, τα καρδιαγγειακά προβλήματα, αυτοάνοσες ασθένειες (π.χ. πολλαπλή σκλήρυνση, νόσος του Graves, συστηματικός ερυθηματώδης λύκος, ρευματοειδής αρθρίτιδα), ορισμένες μορφές καρκίνου κ.λπ.
Αν και τα πιθανά οφθαλμικά συμπτώματα είναι διαφορετικά ανάλογα με το συστηματικό νόσημα, «τα πιο συνηθισμένα είναι αλλαγές στην οπτική οξύτητα, θόλωμα της όρασης, διπλωπία (ο ασθενής τα βλέπει όλα διπλά) και απώλεια της όρασης», προσθέτει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Υπάρχουν όμως και περιπτώσεις όπου η διάγνωση είναι εντελώς τυχαία».
Αυτή είναι η περίπτωση του νεαρού Nick Myers από το Μισισίπι, ο οποίος το 2014, λίγες μέρες πριν φύγει για ένα τουρνουά ποδοσφαίρου με τους συμμαθητές του, θέλησε να πάρει μια ανανεωμένη συνταγή για τους φακούς επαφής που φορούσε για να μπορεί να παίζει μπάλα.
Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΑΑΟ, ο 15χρονος εκείνη την εποχή νεαρός πίστευε ότι θα έκανε μια σύντομη εξέταση ρουτίνας γιατί λίγους μήνες νωρίτερα, στο πλαίσιο της προετοιμασίας για το τουρνουά, είχε κάνει πλήρες ιατρικό τσεκάπ και όλες οι εξετάσεις είχαν βγει φυσιολογικές.
Η πρώτη ένδειξη ότι κάτι δεν πήγαινε καλά ήταν η όρασή του. Με μεγάλη του έκπληξη ο Dr. Gene Gaddy. M.D., ανακάλυψε ότι η καλύτερη όραση του Nick, ακόμα και με τα γυαλιά του, ήταν 20/25 και στα δύο μάτια. «Σκέφτηκα ότι μοιάζει καλή, αλλά για την ηλικία του Nick το φυσιολογικό είναι 20/20», είπε. Έτσι, αποφάσισε να του κάνει βυθοσκόπηση, μία εξέταση που επιτρέπει στον γιατρό να εξετάσει προσεκτικά το πίσω μέρος του ματιού, τον αμφιβληστροειδή χιτώνα ο οποίος διαθέτει πολλά αγγεία.
«Και τότε τις είδα: δύο μικροσκοπικές κηλίδες αίματος στον αμφιβληστροειδή. Αμέσως ήξερα ότι κάτι δεν πάει καλά», συνέχισε ο Dr. Gaddy. «Κοίταξα καλύτερα τον Nick. Ήταν χλωμός, πράγμα παράξενο γιατί ήταν αθλητής. Φαινόταν σαν να έχει αναιμία και αυτό δεν ήταν φυσιολογικό. Είπα στη μητέρα του που τον συνόδευε ότι έπρεπε να κάνει μια εξέταση αίματος, γιατί ήταν πιθανό να έχει αναιμία. Δεν της είπα κάτι άλλο για να μην την τρομάξω, αλλά ήδη πίστευα ότι το παιδί ήταν σοβαρά άρρωστο».
Η αιματολογική εξέταση που έγινε λίγες ώρες αργότερα επιβεβαίωσε τις υποψίες του, αφού ο Nick είχε πάνω από 50.000 λευκά αιμοσφαίρια (όταν το ανώτατο φυσιολογικό είναι τα 10.000) και η αιμοσφαιρίνη του ήταν κάτω από 4 γραμμάρια (όταν θα έπρεπε να κυμαινόταν από 12 έως 18).
Η διάγνωση ήταν οξεία λεμφοβλαστική λευχαιμία και οι γιατροί στο Νοσοκομείο Παίδων της Νέας Ορλεάνης όπου παραπέμφθηκε άρχισαν αμέσως να τον υποβάλλουν σε θεραπεία. Ο Nick πέρασε τρία χρόνια αλλεπάλληλων κύκλων χημειοθεραπείας, αλλά σήμερα βρίσκεται πια σε ύφεση και είναι φοιτητής στο Πανεπιστήμιο του Μισισίπι.
Οι γιατροί του πιστεύουν ότι εκείνο το τυχαίο οφθαλμολογικό τσεκάπ τού έσωσε τη ζωή, γιατί αν δεν είχε γίνει η διάγνωση τη χρονική στιγμή που έγινε, το πιθανότερο ήταν να έχει πεθάνει μέσα σε λίγες εβδομάδες.
«Το τσεκάπ της όρασης είναι σωτήριο όχι μόνο για την πολυτιμότερη ίσως αίσθησή μας, αλλά γενικότερα για την υγεία μας», τονίζει ο Δρ. Κανελλόπουλος. «Όλοι οι άνθρωποι, ανεξάρτητα από την ηλικία τους, πρέπει να ελέγχουν προληπτικά τα μάτια τους μία φορά το χρόνο, αλλά όσοι πάσχουν από διαβήτη ή υπέρταση χρειάζονται έλεγχο δύο φορές το χρόνο. Δύο φορές τον χρόνο απαιτείται έλεγχος και σε όσους περνούν τα 45 τους χρόνια και έχουν οικογενειακό ιστορικό σοβαρών οφθαλμοπαθειών, όπως το γλαύκωμα».
Το τσεκάπ πρέπει απαραίτητα να περιλαμβάνει τη βυθοσκόπηση η οποία είναι ανώδυνη αλλά τυπικά απαιτεί διαστολή της κόρης του ματιού (μυδρίαση) με ειδικές σταγόνες. Για όσους δεν αντέχουν το θόλωμα της όρασης που επιφέρει η μυδρίαση για 4-6 ώρες, η εναλλακτική λύση είναι η λεγόμενη απεικόνιση υπερευρέος πεδίου η οποία γίνεται με εξελιγμένη τεχνολογία και επιτρέπει λεπτομερή απεικόνιση ολόκληρου του βυθού του ματιού και της περιφέρειάς του με μία και μόνη λήψη, ακόμα και σε μικρά παιδιά, χωρίς να γίνει διαστολή της κόρης του ματιού.
«Η απεικόνιση υπερευρέος πεδίου είναι μία τεχνολογία που μας επιτρέπει να ελέγχουμε πολύ μεγαλύτερο τμήμα του αμφιβληστροειδή απ’ ό,τι με τα συμβατικά απεικονιστικά μηχανήματα, βελτιώνοντας σημαντικά τη διάγνωση και την παρακολούθηση των ασθενών μας», καταλήγει ο Δρ. Κανελλόπουλος.
