γράφει ο κ. Αντώνιος Χατζηιωαννίδης, επιστημονικά υπεύθυνος του Ενδοκρινολογικού τμήματος του Ιδιωτικού Πολυιατρείου Ηλιούπολης.
Ο θυρεοειδής είναι ένας ενδοκρινής αδένας που βρίσκεται στη βάση του λαιμού και έχει το σχήμα πεταλούδας.
Παράγει ορμόνες (T3, T4 και καλσιτονίνη), που ελέγχουν πολλές λειτουργίες του οργανισμού: από το πόσο γρήγορα χτυπά η καρδιά έως το πόσο γρήγορα ή αργά μεταβολίζονται οι θερμίδες που λαμβάνονται μέσω της διατροφής. Η δυσλειτουργία του μπορεί να επιφέρει αρνητικές επιπτώσεις σε όλες τις ηλικίες, ιδιαίτερα στις γυναίκες άνω των 35 ετών, οι οποίες είναι πιο επιρρεπείς στην εμφάνιση νοσημάτων του συγκεκριμένου αδένα. Στις παθήσεις του θυρεοειδούς περιλαμβάνονται ο υπερθυρεοειδισμός, ο υποθυρεοειδισμός, που είναι οι πιο κοινές, οι θυρεοειδίτιδες, οι όζοι και η βρογχοκήλη. Η διάγνωση γίνεται με τη λήψη του ιατρικού ιστορικού, την κλινική εξέταση, αιματολογικές και απεικονιστικές εξετάσεις, ενώ σπανιότερα απαιτείται η λήψη δείγματος ιστού για βιοψία. Η θεραπεία εξαρτάται από το νόσημα και τις περισσότερες φορές περιορίζεται στη λήψη φαρμάκων. Δεν αποκλείεται όμως να συστηθεί χειρουργική επέμβαση, σε περιπτώσεις που η φαρμακευτική αγωγή δεν επαρκεί ή όταν υπάρχουν καλοήθεις ή κακοήθεις όγκοι.
Υπάρχουν πολλά εκατομμύρια άνθρωποι σ’ όλον τον κόσμο που υποφέρουν από παθήσεις του θυρεοειδούς αδένα, οι μισοί από τους οποίους δεν το γνωρίζουν. Επειδή οι ορμόνες που παράγει επηρεάζουν σχεδόν όλα τα όργανα του σώματος, από τον εγκέφαλο μέχρι το παχύ έντερο, η διάγνωση αποτελεί πρόκληση, οπότε οι ασθενείς θα πρέπει να έχουν υπόψη τους ορισμένα συμπτώματα, που θα πρέπει να τους υποψιάσουν ώστε να αναζητήσουν τη βοήθεια ενός ενδοκρινολόγου».
Τέτοια συμπτώματα είναι:
Κόπωση
Παρότι η έλλειψη ενέργειας και το αίσθημα κόπωσης μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, σχετίζεται στενά με τον υποθυρεοειδισμό. Πρόκειται για το κύριο σύμπτωμα της διαταραχής, με τους ασθενείς να παραπονούνται ότι μολονότι κοιμούνται καλά το βράδυ, το πρωί ξυπνούν κουρασμένοι. Η φαρμακευτική θεραπεία δύναται να βελτιώσει το σύμπτωμα, αλλά ενδεχομένως να απαιτηθεί χρόνος μέχρι την επίτευξη του στόχου.
Διαταραχές του καρδιακού ρυθμού
Η ταχυκαρδία, το αίσθημα παλμών, τα φτερουγίσματα της καρδιάς, η αίσθηση απώλειας χτύπου ενδεχομένως να μην οφείλονται σε καρδιακή πάθηση, αλλά στις πολλές ορμόνες που κατακλύζουν τον οργανισμό, εξαιτίας της υπερδραστηριότητας του θυρεοειδή. Σε κάθε περίπτωση διαταραχής του καρδιακού ρυθμού -παράλληλα με αιματολογικό έλεγχο για τη λειτουργία του θυρεοειδούς- επιβάλλεται και ο πλήρης καρδιολογικός έλεγχος.
Κακή διάθεση
Η μελαγχολία ή η κατάθλιψη ενδεχομένως να είναι άλλη μια ένδειξη δυσλειτουργίας του θυρεοειδή. Ο υποθυρεοειδισμός έχει αρνητικές επιπτώσεις στα επίπεδα της σεροτονίνης, μιας ουσίας που λειτουργεί ως νευροδιαβιβαστής που επηρεάζει -μεταξύ άλλων- τη διάθεση, τη μνήμη, τον ύπνο, ακόμα και τη θερμοκρασία του σώματος. Οπότε, η έλλειψη καλής διάθεσης μπορεί να οφείλεται σε χαμηλά επίπεδα της ορμόνης αυτής.
Άγχος
Το άγχος και η νευρικότητα συνδέονται με τον υπερθυρεοειδισμό. Όταν ο οργανισμός κατακλύζεται από τις θυρεοειδικές ορμόνες, ταυτόχρονα τίθεται σε εγρήγορση ολόκληρο το σώμα, με συνέπεια την αδυναμία χαλάρωσης και ηρεμίας.
Έλλειψη συγκέντρωσης ή σύγχυση
Ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει δυσκολίες στη συγκέντρωση, ενώ ο υποθυρεοειδισμός σύγχυση, συμπτώματα που εκλείπουν μετά από την υποβολή του ασθενή σε φαρμακευτική αγωγή.
Σεξουαλική δυσλειτουργία
Η υποτονική ή η παντελής έλλειψη επιθυμίας για σεξ αποτελεί ακόμα μια παρενέργεια του υποθυρεοειδισμού. Η χαμηλή παραγωγή θυρεοειδικών ορμονών αποτελεί παράγοντα επηρεασμού της λίμπιντο, που στους άνδρες μπορεί να οδηγήσει σε στυτική δυσλειτουργία ή καθυστερημένη εκσπερμάτιση.
Διαταραχές περιόδου
Ο παρατεταμένος χρόνος περιόδου μπορεί να είναι ένδειξη ότι ο θυρεοειδής αδένας δεν λειτουργεί σωστά. Ο υποθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει πιο συχνές, μεγαλύτερες χρονικά περιόδους, με αυξημένη ροή αίματος. Αντίθετα, ο υπερθυρεοειδισμός μπορεί να προκαλέσει ποικίλες ανωμαλίες στην περίοδο, οπότε οποιαδήποτε διαταραχή της εμμήνου ρύσεως ενδεχομένως να οφείλεται σε υπο ή υπερλειτουργία του θυρεοειδή αδένα και πρέπει να ελεγχθεί.
Υπογονιμότητα
Οι ανεπιτυχείς προσπάθειες σύλληψης ίσως να κρύβουν διαταραχές του θυρεοειδή, καθώς και οι δύο συχνότερες παθήσεις που προκαλούνται από τη μη φυσιολογική λειτουργία του αδένα μπορούν να οδηγήσουν σε προβλήματα γονιμότητας, αλλά και σε επιπλοκές της κύησης.
Αλλαγές στην όρεξη
Διαφορές στη συνήθη όρεξη του ανθρώπου να προσλάβει θερμίδες, είτε πρόκειται για ανορεξία είτε για αύξηση της όρεξης μπορεί να είναι ένδειξη υπερθυρεοειδισμού ή υποθυρεοειδισμού, αντιστοίχως.
Αύξηση/μείωση του σωματικού βάρους
Αλλαγές στο βάρος μπορεί να υποδηλώνουν διαταραχές στη λειτουργία του θυρεοειδούς, καθώς ο υποθυρεοειδισμός δύναται να προκαλέσει αύξηση, ενώ ο υπερθυρεοειδισμός απώλεια βάρους. Η αναίτια, χωρίς εμφανή λόγο (π.χ. έναρξη δίαιτας) μεταβολή του βάρους θα πρέπει να κινήσει τις υποψίες για ανώμαλη λειτουργία του αδένα.
Εντερικές διαταραχές
Η μειωμένη παραγωγή ορμονών του θυρεοειδή υπάρχει περίπτωση να προκαλέσει επιβράδυνση της χώνευσης και δυσκοιλιότητα, ενώ η υπερδραστηριότητά του μπορεί να επιφέρει αντίθετες επιπτώσεις, δηλαδή να προκαλεί συχνά επεισόδια διάρροιας.
Υπέρταση
Τόσο ο υπερθυρεοειδισμός όσο και ο υποθυρεοειδισμός ενοχοποιούνται για αύξηση της αρτηριακής πίεσης. Ιδιαίτερα ο υποθυρεοειδισμός έχει διαπιστωθεί ότι διπλασιάζει τον κίνδυνο ανάπτυξης της νόσου και χαρακτηρίζεται από επιβράδυνση του καρδιακού ρυθμού που προκαλεί.
Η ύπαρξη κάποιου από τα συμπτώματα αυτά ή συνδυασμός τους ίσως να οφείλεται σε διαταραχές του θυρεοειδή αδένα, οπότε για τον αποκλεισμό ή την επαλήθευση της υποψίας θα πρέπει να διενεργούνται αιματολογικές εξετάσεις TSH, T3, Τ4 και Υπερηχογράφημα, τα θετικά αποτελέσματα των οποίων θα καθορίσουν τη δοσολογία των φαρμάκων που θα χορηγηθούν για εξισορρόπηση των ορμονών του θυρεοειδή.
