Αυτοί που «εξαφανίζονται» και αυτοί που σε «πνίγουν» με το ενδιαφέρον τους
Γράφει ο Παναγιώτης Καλαλές
Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας Μ.Α. Κλινικής Ψυχολογίας
Κάθε οικογένεια και κάθε άνθρωπος ξεχωριστά έχει τους δικούς του τρόπους άμυνας και επικοινωνίας. Ως εκ τούτου, όταν ανακοινωθεί στην οικογένεια ότι στο παιδί έχει διαγνωστεί καρκίνος, το κάθε μέλος της οικογένειας θα αντιδράσει με τον δικό του, ξεχωριστό τρόπο, ανάλογο του τρόπου σκέψης του, της ποιότητας και της εγγύτητας της σχέσης του με το παιδί, αλλά και του νοητικού/συναισθηματικού επιπέδου του και των γνώσεων που έχει για τον καρκίνο. Έτσι, κάποιοι συγγενείς μπορούν να μας πνίξουν με τη διάθεσή τους να βοηθήσουν ή να μας κρατήσουν ευδιάθετους, ενώ κάποιοι άλλοι μπορεί να μας αποφεύγουν λόγω φόβου, άγνοιας ή σαστίσματος.
Εάν κάποιο μέλος της οικογένειας (ή ακόμα και κάποιο μέλος του ευρύτερου κοινωνικού μας κύκλου, όπως συνεργάτες ή φίλοι) αλλάξει σημαντικά τη συμπεριφορά του λόγω της διάγνωσης, είναι σημαντικό να βρούμε το χρόνο και την ψυχραιμία να συζητήσουμε μαζί τους για αυτό που τους απασχολεί. Ανάλογα με τους προαναφερθέντες παράγοντες, κάποιοι συγγενείς μπορούν να γίνουν φορτικοί ενώ άλλοι να φαίνονται αδιάφοροι.
Όταν ένας συγγενής –ή άλλο κοντινό πρόσωπο– φαίνεται φορτικός, θυμηθείτε ότι, κατά πάσα πιθανότητα, η πρόθεσή του είναι καλή. Η προσαρμογή μας στη διάγνωση μπορεί να μας κάνει ευερέθιστους, αλλά οι άνθρωποι γύρω μας συνήθως θα θέλουν να μας βοηθήσουν. Εφ’ όσον κάποιος επιθυμεί να μας βοηθήσει, μπορούμε να του εξηγήσουμε τρόπους με τους οποίους μπορεί να βοηθήσει χωρίς να μας επιβαρύνει με τη στάση του. Δεν είναι κακό να εκφράσουμε αυτό που αισθανόμαστε, αρκεί να το κάνουμε με έναν τρόπο που δεν προσβάλλει τον άλλον και δεν αφήνει χώρο για τυχόν παρεξηγήσεις.
Εάν κάποιος συγγενής ή άλλο κοντινό πρόσωπο φαίνεται να αποτραβιέται μακριά μας, είναι σημαντικό να μην γίνουμε εμείς φορτικοί. Κάποιοι άνθρωποι νιώθουν άβολα γύρω από άλλους που πάσχουν από κάποια σοβαρή νόσο, δεν γνωρίζουν πώς να συμπεριφερθούν ή απλά φοβούνται. Όλα αυτά είναι φυσιολογικές αντιδράσεις που μπορεί να περάσουν με τον καιρό και οι σχέσεις μας να αποκατασταθούν από μόνες τους. Μια απλή συζήτηση μπορεί να λύσει απορίες που προκαλούν σάστισμα ή φόβο. Εάν κάποιος συγγενής μας που αποτραβιέται έχει κάποια ειδική ικανότητα που μπορεί να είναι χρήσιμη κατά τη διάρκεια της θεραπείας του παιδιού (π.χ. έχει προσωπική πείρα), είναι σημαντικό να τονίσουμε τη χρησιμότητά τους, αρκεί να θυμόμαστε να μην απαιτούμε. Για τους περισσότερους από εμάς είναι δύσκολο να βρισκόμαστε κοντά σε ανθρώπους που νοσούν, πόσο μάλλον παιδιά, και είναι σημαντικό να μην αναγκάζουμε άλλους να έρθουν σε μια θέση που θα τους κάνει να νιώθουν άσχημα.
Είναι πιθανό να έχουμε γύρω μας και ανθρώπους που θα αντιμετωπίσουν την κατάσταση σαν να μην έχει αλλάξει τίποτα. Κάποιοι δεν μπορούν να αντιληφθούν πόσο ριζικά μπορεί να χρειαστεί να αλλάξει το πρόγραμμα και οι προτεραιότητές μας όταν έχουμε ένα παιδί που νοσεί. Προϊστάμενοι μπορεί να περιμένουν την επαγγελματική μας αποδοτικότητα να παραμείνει στο επίπεδο που ήταν, συγγενείς και φίλοι μπορεί να περιμένουν να τους αφιερώνουμε τον ίδιο χρόνο που τους αφιερώναμε πριν την διάγνωση. Τέτοιες στάσεις συνήθως προκαλούνται από άγνοια και μπορούν και πάλι να επιλυθούν αν απλά εξηγήσουμε σε αυτούς τους ανθρώπους, αντικειμενικά και χωρίς υπερβολές, τη σοβαρότητα της κατάστασης αλλά και τις επιπτώσεις που αναμένουμε να έχει στην κοινωνική και επαγγελματική μας ζωή.
Σε κάθε περίπτωση, είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι υπάρχουν ακόμα άνθρωποι γύρω μας με ελλειματική μόρφωση σε θέματα όπως ο καρκίνος. Υπάρχουν άνθρωποι που δυσκολεύονται να προσαρμοστούν σε άσχημα νέα ή σε αλλαγές στη ρουτίνα μας. Στις περισσότερες από αυτές τις καταστάσεις, είναι σημαντικό να μοιραστούμε μαζί με τους ανθρώπους γύρω μας τις γνώσεις που αποκομίζουμε, τους φόβους και τις ανησυχίες μας (αλλά και τις δικές τους) με ψυχραιμία και κατανόηση, ώστε η κοινωνική και οικογενειακή μας ζωή να μην διαταραχτεί περισσότερο από όσο είναι απολύτως απαραίτητο.
Από την άλλη πλευρά, πρέπει να θυμόμαστε ότι η στάση κάποιου δικού μας ανθρώπου όταν ανακοινώσουμε τη διάγνωση δεν εξαρτάται μόνο από τη σχέση μας μαζί του. Κάποιος που έχει ζήσει από κοντά τον καρκίνο μπορεί να έχει επίπονες αναμνήσεις ή να έχει χάσει κάποιον δικό του άνθρωπο. Μια διάγνωση παιδικού καρκίνου είναι υπενθύμιση ότι η νόσος αυτή μπορεί να χτυπήσει οποιονδήποτε και οποτεδήποτε. Είναι σχεδόν αναπόφευκτο ότι κάποιες από τις σχέσεις μας με τους ανθρώπους γύρω μας θα αλλάξουν αφού κάποιοι δεν θα είναι σε θέση να νικήσουν τους φόβους και τις ανησυχίες τους. Αφήστε αυτούς που θέλουν να σας πλησιάσουν να το κάνουν και μην πιέζετε αυτούς που διστάζουν χωρίς να γνωρίζετε τα κίνητρά τους.
