γράφει η Σοφία Γουβιώτου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας
Η παιδική ηλικία αποτελεί την περίοδο στη ζωή του ατόμου που χαρακτηρίζεται από χαρά, γέλια, παιχνίδι και ξεγνοιασιά. Έτσι, όταν ένα παιδί νοσεί από μια σοβαρή ασθένεια όπως ο καρκίνος φαίνεται και είναι δύσκολο να το κατανοήσει και αποδεχτεί κάποιος. Πόσο μάλλον το ίδιο το παιδί!
Το παιδί αυτό καλείται πρώιμα, να αντιμετωπίσει σωματικά και ψυχολογικά βιώματα που αποτυπώνονται βίαια στη ψυχή του.
Ξαφνικά χρειάζεται να καταλάβει τι συμβαίνει στο σώμα του, να απαντήσει γιατί χρειάζεται να νοσηλευτεί, γιατί πιθανόν πονάει , να αντιληφθεί ποιοι είναι όλοι αυτοί γύρω του, γιατί χρειάζεται να κάνει εξετάσεις, να μείνει νηστικό, να μη δει τα αδέλφια και τους φίλους του. Γιατί εκείνο βρίσκεται στο κρεββάτι του νοσοκομείου, ενώ η ζωή των υπολοίπων συνεχίζεται.
Σε όλα αυτά τα αναπάντητα ερωτήματα το παιδί αντιδρά έντονα. Πολλές φορές με θυμό, με ξεσπάσματα, με κλάμα , με αντίσταση προς το ιατρικό και νοσηλευτικό προσωπικό ή ακόμα και προς τη θεραπεία. Σε άλλες περιπτώσεις φαίνεται αποσυρμένο και μπορεί να βιώνει σιωπηλά θλίψη και οίκτο για τον εαυτό του.
Ανάλογα το αναπτυξιακό στάδιο που βρίσκεται νοηματοδοτεί τον καρκίνο του με διάφορους τρόπους . Έτσι, μπορεί να θεωρεί ότι «φταίει , γιατί δεν ήταν καλό παιδί» , να σκέφτεται « ότι τιμωρείται για κάτι που έκανε ή δεν έκανε», να πιστεύει «ότι τώρα θα χάσει τους φίλους του, γιατί κανείς δε θα το θέλει», να βιώνει αίσθημα αδικίας «γιατί να μου συμβεί εμένα αυτό».
Σε κάθε περίπτωση το νόημα που προσδίδει στον καρκίνο του, είναι αυτό που θα επιφέρει εντάσεις και ενδοψυχικές συγκρούσεις, αντοχή και προσαρμοστικότητα απέναντι στη διάγνωση.
Το παιδί που νοσεί από καρκίνο και νοσηλεύεται επί μακρό χρονικό διάστημα νιώθει συχνά να ταυτίζεται με την ασθένεια και χάνει μέρος της προσωπικότητας του. Νιώθει πίεση, βάρος, χάνει την ανεξαρτησία του, δοκιμάζεται, στιγματίζεται.
Η συναισθηματική φόρτιση και το άγχος του για κάτι που δεν γνωρίζει πώς και γιατί του συνέβη ή για την πρόγνωσή του, μπορεί να επηρεάσει τη συνολική του εικόνα αλλά και αυτή της ασθένειας.
Ως εκ τούτου είναι ιδιαίτερης σημασίας οι γονείς:
• να δημιουργήσουν το πλαίσιο φροντίδας και ασφάλειας που χρειάζεται ο ψυχισμός του για να μπορέσει να νιώσει ότι εξακολουθεί να είναι άξιο, πολύτιμο και αγαπημένο για εκείνους.
• να ακούν προσεκτικά το παιδί και να δίνουν σημασία σε εκφράσεις, χειρονομίες και κινήσεις του για να αντλούν πληροφορίες για το τι μπορεί να νιώθει .
• να δίνουν εξηγήσεις και οδηγίες σαφείς και απλές ανάλογα με την ηλικία του .
• να το καθησυχάζουν ότι έχει κοντά του έμπειρους γιατρούς που γνωρίζουν ποια φάρμακα θα πρέπει να πάρει για να καταπολεμήσουν την ασθένεια και ότι όλοι εργάζονται για τη δική του φροντίδα.
• να το ενδυναμώνουν ψυχικά, τονίζοντας θετικά στοιχεία και κατακτήσεις του, ώστε να παραμένει ήρεμο και θετικό απέναντι σε ότι του συμβαίνει.
• να μη διστάζουν να κατονομάσουν και το δικό τους συναίσθημα, προκειμένου το παιδί να αντιληφθεί ότι είναι φυσιολογικό να εκφράζει το φόβο του ή τη λύπη του.
• να αναζητούν υποστήριξη από το ευρύτερο οικογενειακό περιβάλλον και ειδικούς ψυχικής υγείας.
Ακούγοντας με προσοχή και ενσυναίσθηση το παιδί, επικυρώνοντας τα συναισθήματα του για τον καρκίνο και απαντώντας καθησυχαστικά και με ειλικρίνεια, του επιτρέπουμε να καταγράψει την ασθένεια στον καμβά της ζωής του ως μια αντίξοη και δύσκολη εμπειρία, και όχι ως κάτι που ορίζει απόλυτα το ίδιο και τη ζωή του!
