Γράφει η Γεωργία Πουλημενέα
Κλινική Ψυχολόγος – Ψυχολόγος Υγείας
www.mentalcare.gr
Η διάγνωση έγινε, έχουμε μιλήσει με τους γιατρούς και πρέπει να ξεκινήσουμε τις θεραπείες. Σ’αυτό το σημείο οι γονείς φτάνουν στο βήμα που φαντάζει το πιο δύσκολο από όλα τα προηγούμενα που διένυσαν σχετικά με την ασθένεια του παιδιού. Πώς θα του το πούμε; Πώς θα του το εξηγήσουμε;
Η ηλικία στην οποία βρίσκεται το παιδί παίζει σημαντικό ρόλο για το πως θα χειριστούν οι γονείς την συγκεκριμένη κατάσταση. Αυτό συμβαίνει γιατί ανάλογα με την ηλικία που διανύει ένα παιδί βρίσκεται και σε αντίστοιχο αναπτυξιακό στάδιο. Σε κάθε περίπτωση τα παιδιά αισθάνονται καλύτερα όταν γνωρίζουν την αλήθεια για την νόσο. Η ποσότητα των πληροφοριών που θα δώσουμε στο παιδί σχετικά με τον καρκίνο σχετίζεται άμεσα με την ηλικία του παιδιού και με το πόσα μπορεί να κατανοήσει.
Παρακάτω θα εξετάσουμε συγκεκριμένες ηλικιακές ομάδες και πως μπορούν οι γονείς να μιλήσουν στα παιδιά όταν διανύουν αυτές τις ηλικίες.
Μέχρι 2 χρονών
Τα παιδιά σε αυτήν την ηλικία δεν κατανοούν την έννοια του καρκίνου. Η μεγαλύτερη ανησυχία τους εστιάζει στο εδώ και τώρα και αφορά κυρίως να μην απομακρυνθούν από τους γονείς τους. Σ’ αυτήν την ηλικία φοβούνται πολύ τις ιατρικές εξετάσεις κυρίως γιατί δυσκολεύονται να τις κατανοήσουν και τις βλέπουν σαν κίνδυνο από τον οποίο πρέπει να ξεφύγουν. Επίσης μπορεί να φοβούνται ότι θα μείνουν για πάντα στο νοσοκομείο, καθώς μπορεί να αποχωριστούν για λίγο από τους γονείς.
Γύρω στους 18 μήνες κατανοούν καλύτερα τι συμβαίνει γύρω στους και προσπαθούν να αποκτήσουν έλεγχο σ’αυτό. Στο σημείο αυτό εξηγούμε τι εξετάσεις θα γίνουν, αν θα είναι επώδυνες και τα προετοιμάζουμε για την επίσκεψη στο νοσοκομείο. Με το να είμαστε ειλικρινείς δείχνουμε στα παιδιά ότι κατανοούμε και αποδεχόμαστε τα συναισθήματά τους, γεγονός που τα ανακουφίζει.
Δύο μέχρι 7 ετών
Τα παιδιά σ’αυτήν την ηλικία συνδέουν την ασθένεια με ένα συγκεκριμένο γεγονός, παραδείγματος χάρη ότι θα μείνουν στο κρεβάτι για λίγο και θα περάσει , όπως γίνεται στο κρύωμα.
Προσπαθούμε να:
– Εξηγήσουμε ότι η θεραπεία είναι απαραίτητη. Μόλις φύγει το επώδυνο μέρος το παιδί θα νιώσει καλύτερα και θα μπορεί να παίξει χωρίς να κουράζεται τόσο.
– Διευκρινίζουμε ότι ο καρκίνος ή η θεραπεία δεν αποτελεί τιμωρία για κάτι που έκανε το παιδί ή είπε. Κυρίως τα παιδιά προσχολικής ηλικίας διακατέχονται από το φόβο ότι θα μείνουν για πάντα στο νοσοκομείο . Τους εξηγούμε ότι μόλις τελειώσει η θεραπεία θα επιστρέψουμε σπίτι. Εφόσον μάθουμε τη χρονική διάρκεια της θεραπείας τους ενημερώνουμε σχετικά.
– Είμαστε ειλικρινείς όταν μιλάμε στα παιδιά για τις εξετάσεις εξηγώντας τους ότι έτσι προσπαθούμε να νικήσουμε τον καρκίνο.
– Χρησιμοποιούμε απλά και κατανοητά λόγια για να αναφερθούμε στον καρκίνο π.χ. τον παρομοιάζουμε με μάχη ανάμεσα στα «καλά» και στα «κακά» κύτταρα. Η θεραπεία θα βοηθήσει τα «καλά» κύτταρα να δυναμώσουν και να νικήσουν τα «κακά».
Εφτά μέχρι 12 ετών
Σ’ αυτό το ηλικιακό φάσμα μπορούμε να τους μιλήσουμε για τον καρκίνο με περισσότερες λεπτομέρειες. Κατανοούν καλύτερα την έννοια της θεραπείας και δεν νιώθουν ότι ο καρκίνος σχετίζεται με τιμωρία. Βασικός φόβος του παιδιού σ’αυτές τις ηλικίες είναι να μην πονέσει και για αυτό καλό είναι να του εξηγήσουμε εκ των προτέρων ποιες εξετάσεις είναι επώδυνες ώστε να έχει το περιθώριο να προετοιμαστεί. Διαβεβαιώνουμε το παιδί ότι ο καρκίνος δεν είναι κολλητικός και μπορεί να παίζει και να αγκαλιάζει τους συμμαθητές του ακριβώς όπως πριν. Μπορούμε να εξηγήσουμε στο παιδί ότι το σώμα μας αποτελείται από διαφορετικών ειδών κύτταρα, τα οποία πρέπει να συνεργάζονται αρμονικά για να βοηθήσουν τις λειτουργίες στο σώμα μας. Ωστόσο κάποιες φορές υπάρχουν κύτταρα που δημιουργούν φασαρίες και προβλήματα καθώς εμποδίζουν τα «καλά κύτταρα» να δουλέψουν. Η θεραπεία βοηθάει τα «καλά κύτταρα» να συνεχίσουν την δουλειά τους ανενόχλητα.
Επίσης, καθώς σε αυτές τις ηλικίες το παιδί μπορεί να λάβει μηνύματα για τον καρκίνο και από άλλες πηγές (τηλεόραση, σχολείο κτλ.) το ενθαρρύνουμε να μοιράζεται τα μηνύματα που ακούει μαζί μας ώστε να το βοηθήσουμε να τα επεξεργαστεί.
Εφηβεία
Οι έφηβοι ενδιαφέρονται να μάθουν την λεπτομερή διάγνωσή τους και μπορούν να ψάξουν στο διαδίκτυο επιπλέον πληροφορίες ή να ζητήσουν να μιλήσουν απευθείας με τον ιατρό. Έχουν ανάγκη να μοιραστούν τα συναισθήματά τους αναφορικά με την ασθένεια κυρίως με το οικογενειακό και φιλικό περιβάλλον γι’αυτό καλό είναι να είμαστε ανοικτοί απέναντι στην ασθένεια, να μην φοβόμαστε να το συζητήσουμε σαν γονείς. Επίσης καλό θα είναι να ενθαρρύνονται να θέσουν ερωτήσεις και να προσπαθούμε να απαντούμε στις απορίες τους για τον καρκίνο με ειλικρίνεια και σαφήνεια.
Η αλήθεια ως προς την ασθένεια έχει διαπιστωθεί ότι οδηγεί σε λιγότερο στρες και ενοχή από την πλευρά του παιδιού, οπότε συνίσταται στους γονείς να μιλήσουν με ειλικρίνεια στο παιδί για αυτό που του συμβαίνει και να το βοηθήσουν να επεξεργαστεί τα συναισθήματα που θα προκύψουν. Ας μην ξεχνάμε ότι δύσκολες στιγμές πολλές φορές δένουν περισσότερο τους γονείς με τα παιδιά και βγαίνουν πιο δυνατοί από αυτές τις εμπειρίες.
