Γράφει ο Γιώργος Παπαγεωργίου, BSc MSc (Health) University of Central Lancashire, μέλος της British Psychological Society, διευθυντής και επόπτης επιστημονικού προσωπικού στην ΨΥΧΙΚΗ ΦΡΟΝΤΙΔΑ.
Πάνω από το 1% του πληθυσμού ταλαιπωρείται από αγοραφοβία, μία αγχώδη διαταραχή που προκαλεί στο άτομο άρνηση να βρίσκεται σε δημόσιους χώρους, στους οποίους συνωστίζονται πολλά άτομα, νιώθοντας ότι δεν υπάρχει δυνατότητα έγκαιρης διαφυγής. Σύμφωνα με μελέτες, το 67% των ασθενών, δηλαδή οι 2 στους 3, που πάσχουν από αγοραφοβία είναι γυναίκες.
Η διαταραχή αυτή μπορεί να εμφανιστεί απότομα ή να εγκατασταθεί σταδιακά. Τα συμπτώματα αρχίζουν εμφανίζονται συνήθως στο τέλος της εφηβείας ή μεταξύ 30 και 40 ετών. Πολύ συχνά συνδέεται, επίσης, με την εμφάνιση έντονου άγχους και κρίσεων πανικού.
Αυτό που εξελίσσεται σε αγοραφοβία είναι η αρχική ανησυχία πως εάν ξανασυμβεί μία κρίση πανικού και μάλιστα σε δημόσιο χώρο, το άτομο θα βρεθεί εκεί ανήμπορο και εκτεθειμένο ανάμεσα σε ξένους που θα το περιτριγυρίζουν και θα το “κοιτάζουν” με περιφρόνηση για την κατάστασή του.
Μία ακόμη σκέψη που προκαλεί τρόμο είναι η σκέψη ότι τη δύσκολη στιγμή της κρίσης δεν θα υπάρχει κάποιο κατάλληλο πρόσωπο να βοηθήσει.
Τα συνήθη συμπτώματα της κρίσης πανικού, όπως απελπισία, τρόμος, μούδιασμα, ναυτία, πόνος στην καρδιά και δυσκολία στην αναπνοή, μπορεί ενώπιον “ξένων ανθρώπων” να γίνουν τόσο έντονα, ώστε το άτομο να μην μπορεί καν να αναπνεύσει.
Το χαρακτηριστικό σύμπτωμα της “ασφυξίας” που αισθάνεται κάποιος, ο οποίος βιώνει ένα επεισόδιο πανικού: “Είναι τόσο έντονο ψυχικό φαινόμενο, που μπορεί να μπλοκάρει την αυτόματη λειτουργία της ανάσας. Οι πνεύμονες και το στέρνο του ατόμου είναι σαν να έχουν “μπλοκάρει” και δεν υπακούν στην εσωτερική εντολή “ανάσανε, ανάσανε”. Αυτό το φαινόμενο, που είναι εξαιρετικά δυσάρεστο και κρατάει πολλά δευτερόλεπτα συνήθως, φοβίζει πολύ κάποιους ανθρώπους. Τόσο πολύ, που ο φόβος ότι θα ξανασυμβεί καταλήγει εντονότερος και από τον αρχικό φόβο.
Αγοραφοβία και απομόνωση
Οι τραυματικές εμπειρίες που έχουν βιώσει οι άνθρωποι που πάσχουν από διαταραχή πανικού, τους κάνουν επιφυλακτικούς στις δημόσιες συναναστροφές. Ο έντονος φόβος πως η κρίση θα ξανάρθει απροειδοποίητα, τους κάνει να αποφεύγουν την δραστηριοποίηση, ώστε να μειώσουν τον κίνδυνο να ξανασυμβεί. Με άλλα λόγια, επιλέγω να απομονωθώ, να κλειστώ στον εαυτό μου, να σχετίζομαι λιγότερο έως καθόλου.
Στην ουσία είναι ένας κύκλος, ένας βρόχος, ένα loop αυτοκαταστροφής, όπου αυτό που φοβάσαι – συμβαίνει, κι αφού συμβαίνει, φοβάσαι περισσότερο.
Τότε το άτομο δυσκολεύεται να αφήσει το σπίτι του, ή όταν το κάνει νιώθει δυσφορία. Σε εξαιρετικά ακραίες περιπτώσεις μπορεί να επιλέξει να μην βγαίνει καθόλου.
Επειδή η αγοραφοβία είναι βαρύ συναίσθημα, ως ανημπόρια, οι περισσότεροι άνθρωποι δεν το παραδέχονται συνειδητά ότι τους συμβαίνει. Απλώς δηλώνουν πως …βαριούνται ή ότι …δεν έχουν όρεξη ή ότι …δεν έχουν κίνητρο για να βγουν έξω. Οι άνθρωποι αυτοί φοβούνται ακόμη και την συνειδητή αντίληψη και παραδοχή του φόβου. Ως αποτέλεσμα, συχνά χρειάζονται πολλές συναντήσεις με τον ειδικό, ακόμη και μήνες, έως ότου μπορέσουν να συνειδητοποιήσουν αυτό που τους συμβαίνει. Χρειάζονται φροντίδα για να αποκτήσουν και πάλι εμπιστοσύνη στον εαυτό τους και τη ζωή.
Τρόποι αυτοβοήθειας στην Αγοραφοβία
Πέρα από την διερεύνηση των παραγόντων πυροδότησης του “φόβου”, όμως, σημαντικό “εργαλείο” για τον ειδικό ψυχικής υγείας ώστε να βοηθήσει το άτομο που υποφέρει από Αγοραφοβία και Αγχώδη Διαταραχή είναι να του διδάξει τρόπους αυτοδιαχείρισης του προβλήματος του.
Βασική βοήθεια προς το άτομο, αποτελεί η επίγνωση ότι το πρόβλημα το προκαλεί ο ίδιος στον εαυτό του. Προκαλούν κάπως από μόνοι τους την κρίση πανικού. Κι αυτό γιατί λόγω άγχους ανασαίνουν γρήγορα και με βαθιές ανάσες και τότε παθαίνουν αυτό που λέγεται Υπεραερισμός, εξαιτίας του οποίου το αυξημένο ποσοστό οξυγόνου στο αίμα πυροδοτεί την κρίση.
Φροντίδα στο σπίτι σε άτομα που πάσχουν από Αγοραφοβία
Οι υπηρεσίες Ψυχικής Φροντίδας, (psychikifrontida.gr) διαθέτουν εξειδικευμένους επιστήμονες που παρέχουν συνεδρίες στο σπίτι του θεραπευόμενου, στην περίπτωση που ο ίδιος δηλώνει απροθυμία ή ακόμη και αδυναμία να επισκεφθεί το γραφείο του ειδικού.
