γράφει η Νάνσυ Ψημενάτου, Ιδρύτρια ΑΜΚΕ Μαθήματα Ζωής, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Συγγραφέας, Επόπτρια συμβούλων
Οι άνθρωποι που εργάζονται στο χώρο της υγείας βιώνουν καθημερινά πολλές προκλήσεις. Έχουν εκπαιδευθεί για αυτές, έχουν σπουδάσει πάνω στο αντικείμενο που διάλεξαν και αντλούν ένα σημαντικό βαθμό ευχαρίστησης από τη δουλειά τους.
Χρειάζεται σε ένα συλλογικό επίπεδο να αναγνωρίσουμε ότι οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας επιτελούν ένα δύσκολο και σημαντικό έργο και ότι είναι πιθανό να υπάρξουν μέρες, εβδομάδες ή ακόμα και μήνες που αυτοί οι άνθρωποι θα νοιώθουν πιεσμένοι, θυμωμένοι, στεναχωρημένοι, ανίσχυροι ή ακόμα μπορεί να βιώνουν και έναν σημαντικό βαθμό ενοχής. Μπορεί ακόμα να είναι μουδιασμένοι και να μην έρχονται σε επαφή με κανένα συναίσθημα.
Ποιες περίοδοι στη ζωή των ιατρών ή του νοσηλευτικού προσωπικού συνδέονται με τις παραπάνω καταστάσεις; Οι περίοδοι εκείνες που αυξάνεται σημαντικά το άγχος λόγω εξωτερικών πιέσεων. Οι αντιδράσεις που προανέφερα παρόλο που αποτελούν φυσιολογικές αποκρίσεις στις προκλήσεις που καθημερινά αντιμετωπίζουν – όχι μόνο στο χώρο της εργασίας τους αλλά και στην προσωπική τους ζωή – δεν παύουν να είναι εξαντλητικές για τη ψυχή όταν διαρκούν πολύ καιρό.
Η πανδημία ανέδειξε τα ήδη υπάρχοντα θέματα που αντιμετωπίζουν οι δομές της υγείας και οι άνθρωποι που τις στελεχώνουν. Τι συμβαίνει στον καιρό μιας πανδημίας;
Οι εργαζόμενοι στο χώρο της υγείας μπορεί να παρατηρήσουν είτε στον εαυτό τους είτε σε άλλους συναδέλφους κάποιες φάσεις που περιλαμβάνουν:
Άγχος
Στα αρχικά στάδια μιας πανδημίας κυριαρχεί το άγχος για όσα μπορεί να συμβούν και έτσι οι άνθρωποι μπαίνουν σε μια κατάσταση εσωτερικής επαγρύπνησης. Προσπαθούν να βρίσκονται σε μια κατάσταση «ετοιμότητας» για να αντιμετωπίσουν αυτά που πρόκειται να συμβούν.
Γεμάτοι αδρεναλίνη
Στην κορύφωση μιας πανδημίας οι ιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό κινούνται στον «αυτόματο». Κάνουν αυτό που χρειάζεται να κάνουν κάτω από εξαιρετικά δύσκολες και πιεστικές συνθήκες. Χρειάζονται να πάρουν σημαντικές αποφάσεις οι οποίες σε κάποιες των περιπτώσεων συνοδεύονται από έναν βαθμό ενοχής. Η κούραση για πολλούς επαγγελματίες είναι τόσο μεγάλη…που απλά δεν την νοιώθουν.
Συναισθηματικό κενό
Ότι ανεβαίνει, κατεβαίνει. Μόλις κοπάσει το κύμα της πανδημίας και υπάρξει μια σχετική ηρεμία, τα άτομα συνήθως περιγράφουν μια αίσθηση «κενού». Αυτή η στιγμή μπορεί να είναι πολύ απογοητευτική για τους ανθρώπους που δεν έχουν εμπειρία από ανάλογες καταστάσεις. Η απογοήτευση προέρχεται συνήθως από την προσδοκία ότι έπειτα από την επιτυχή αντιμετώπιση μιας κατάστασης αυτό που αναλογεί είναι η χαρά και η ικανοποίηση. Στην πραγματικότητα όμως τόσο η ψυχή όσο και το σώμα χρειάζεται πρώτα να ξεκουραστούν και να φροντιστούν για να μπορέσουν να συνδεθούν με τα συναισθήματα αυτά.
Οι ειδικές συνθήκες που συνυπάρχουν εν μέσω μιας πανδημίας είναι η μία παράμετρος της δύσκολης κατάστασης που αντιμετωπίζουν. Η άλλη παράμετρος αφορά τις συνθήκες κάτω από τις οποίες ήδη εργάζονταν οι ιατροί και το νοσηλευτικό προσωπικό. Η υπόθεση ότι η πανδημία βρήκε τους επαγγελματίες της υγείας ήδη κουρασμένους και σε κάποιες των περιπτώσεων, τραυματισμένους, είναι μάλλον σωστή. Η επίδραση που έχουν οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της έκθεσης στο άγχος, τα δύσκολα ωράρια, η αντιμετώπιση του ανθρώπινου πόνου, η αντιμετώπιση του θανάτου συνοδεύουν εξορισμού τα ιατρικά και νοσηλευτικά επαγγέλματα.
Φυσικά δεν πρέπει να ξεχνάμε ότι υπάρχει και υπάρχει και ένας σημαντικός βαθμός ανταπόδοσης σε ότι αφορά τα συναισθήματα της ικανοποίησης που λαμβάνουν όσοι εργάζονται στον τομέα της υγείας. Η προσφορά προς το συνάνθρωπο, η φροντίδα που προσφέρεται, η ανακούφιση από τον πόνο, τα χαμόγελα και τα «ευχαριστώ» των ασθενών δίνουν νόημα στους επαγγελματίες.
Για να συνδεθούν όμως με το νόημα και τα ευχάριστα συναισθήματα χρειάζεται να μπορεί να τους δοθεί ένας ικανοποιητικός χρόνος αποσυμπίεσης από την μία κατάσταση στην άλλη. Χρειάζεται επίσης οι ίδιοι να επιλέξουν και να προστατεύσουν το μοναδικό εργαλείο που διαθέτουν ώστε να μπορούν να λαμβάνουν την ικανοποίηση που αναλογεί στην επιλογή του επαγγέλματός τους.
Το εργαλείο αυτό είναι η αυτό- φροντίδα.
