γράφουν οι Νάνσυ Ψημενάτου και Δημήτρης Κουτζαμάνης, Μαθήματα Ζωής
Πριν ξεκινήσουμε προτείνοντας κάποιες καθοδηγητικές γραμμές για το πώς να στηρίξουμε κάποιον που υποφέρει από την κατάθλιψη, θεωρούμε απαραίτητο να γίνει ένας διαχωρισμός.
Η κατάθλιψη που πολλές φορές βιώνουν όλοι οι άνθρωποι περιγράφεται ως μια αίσθηση θλίψης και είναι η φυσική αντίδραση σε περίπτωσης απώλειας όπως για παράδειγμα ένας θάνατος, ένα σοβαρό πρόβλημα υγείας, ένας χωρισμός ή μια απώλεια εργασίας. Έρχεται δηλαδή ως αντίδραση απέναντι σε γεγονότα της ζωής και για αυτό ονομάζεται αντιδραστική κατάθλιψη. Από την άλλη μεριά έχουμε την κλινική κατάθλιψη που είναι η συνεχής και παρατεταμένη αίσθηση ματαιότητας , έλλειψης νοήματος και απόγνωσης.
Τα κοινά χαρακτηριστικά στις δύο αυτές μορφές κατάθλιψης είναι:
– Εξάντληση για το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας
– Αϋπνία ή υπνηλία
– Αίσθηση βραδύτητας στις κινήσεις
– Σημαντική μείωση ή αύξηση του βάρους
– Άγχος
– Επιθετικότητα
– Δυσκολία λήψης αποφάσεων
– Αισθήματα ενοχής
– Αυτοκτονικές σκέψεις
Είναι σημαντικό ένα επαγγελματίας της ψυχικής υγείας (ψυχίατρος) να βοηθήσει το άτομο παρέχοντας του τη σωστή διάγνωση έτσι ώστε να μπορέσει να ακολουθήσει το κατάλληλο θεραπευτικό πλάνο. Έτσι για παράδειγμα στην κλινική κατάθλιψη είναι απαραίτητη η φαρμακευτική αγωγή ενώ στην αντιδραστική κατάθλιψη δεν κρίνεται πάντα απαραίτητη η χορήγηση αντικαταθλιπτικών.
Σε καμία περίπτωση δεν προτείνεται να κάνουμε τον «γιατρό του εαυτού μας» και να αποφασίσουμε για το τι ακριβώς έχουμε, δεν χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο ως υποκατάστατο του γιατρού και τέλος, σε καμία περίπτωση δεν χρησιμοποιούμε φάρμακα που έχουν συνταγογραφηθεί για άλλους ανθρώπους.
Πως μπορώ να βοηθήσω κάποιον
Αυτό που κάνει ιδιαίτερα δύσκολη την παροχή βοηθείας σε κάποιον που έχει κατάθλιψη είναι ότι ο άνθρωπος αυτός –συνήθως λόγω ντροπής- δεν θέλει να αναγνωρίσει αυτό που του συμβαίνει και επιθυμεί να το ξεπεράσει μόνος του.
Μια προτεινόμενη λύση είναι το να μιλήσουμε ειλικρινά και με σεβασμό για αυτό που βλέπουμε να ξεδιπλώνεται μπροστά μας. Να μιλήσουμε για την ανησυχία χρησιμοποιώντας στοιχεία από την καθημερινότητα του αυτό μου. Ένα παράδειγμα θα μπορούσε να είναι:
«Βλέπω μέρα με τη μέρα να αποσύρεσαι, να μην τρως και να χάνεις βάρος. Παρατηρώ επίσης ότι δεν βγαίνεις καθόλου από το σπίτι και ότι έχεις μέρες να κάνεις μπάνιο. Θέλω να ξέρεις ότι ανησυχώ για σένα και είμαι εδώ για να σε βοηθήσω με όποιο τρόπο θες. Μπορώ να κάνω κάτι για σένα;»
Είναι σημαντικό να παρέχουμε βοήθεια τηρώντας κάποιες βασικές αρχές που θα διευκολύνουν την επικοινωνία. Θα χρειαστεί να μάθουμε να μην διακόπτουμε αφού πολλές φορές οι άνθρωποι που βιώνουν κατάθλιψη μιλούν αργά, και ο ειρμός τους διακόπτετε εύκολα. Δεν κρίνουμε αυτά που ακούμε και δεν πιέζουμε τον άνθρωπο «να ξεπεράσει» το θέμα του. Επιβεβαιώνουμε ξανά και ξανά την αγάπη μας και τον σεβασμό μας προς το πρόσωπο του επαναλαμβάνοντας ότι του αξίζει να αναζητήσει το καλύτερο στη ζωή του. Βοηθάμε με πρακτικούς τρόπους όπως για παράδειγμα: Φτιάχνουμε ένα φαγητό, καθαρίζουμε το σπίτι , βοηθάμε με τα παιδιά ή πάμε μια βόλτα το κατοικίδιο του.
Αν λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή τον βοηθάμε να τα παίρνει με τον προτεινόμενο τρόπο και του υπενθυμίζουμε το πότε πρέπει να τα παίρνει. Αν κάποιος λαμβάνει φαρμακευτική αγωγή και την διακόψει μόνος του τον παροτρύνουμε ένθερμα να επικοινωνήσει με τον γιατρό του.
Τέλος, αν ανησυχήσουμε για τον οποιαδήποτε λόγο ή πιστεύουμε ότι ο άνθρωπος μας πρόκειται να βλάψει τον εαυτό του, ζητάμε επαγγελματική βοήθεια γρήγορα ώστε να πάρουμε τις κατάλληλες οδηγίες για το πώς να διαχειριστούμε την κατάσταση. Αν ο άνθρωπος που βιώνει κατάθλιψη μιλήσει για αυτοκτονία ζητάμε άμεσα και χωρίς καθυστέρηση βοήθεια.
Η πραγματικότητα είναι ότι το να στηρίξουμε κάποιον που βιώνει κατάθλιψη μπορεί να είναι πολύ κουραστικό και για εμάς τους ίδιους. Χρειάζεται να βρεθούν και να τηρηθούν εκείνες οι ισορροπίες ανάμεσα στην βοήθεια που προσφέρω στον άλλον και την βοήθεια που προσφέρω στον εαυτό μου.
Τι μπορείτε να κάνετε
– Αναγνωρίστε και μιλήστε για τον εαυτό σας και τα συναισθήματα σας
– Αν μειώνονται οι αντοχές σας ζητήστε και από άλλους ανθρώπους να στηρίξουν αυτήν κατάσταση ώστε να μπόρεσε να ανασυνταχθείτε.
– Μην παίρνετε προσωπικά τυχόν απόρριψη από το άτομο που βιώνει κατάθλιψη
– Κάντε πράγματα που να σας ευχαριστούν
– Να κοιμάστε , να τρέφεστε και να γυμνάζεστε.
– Αναγνωρίστε το πότε φτάνετε στα δικά σας όρια.
Όπως είχε πει και ο Rollo May, κατάθλιψη είναι η ανικανότητα σύλληψης κάποιου μέλλοντος. Χρειάζεται λοιπόν να υπενθυμίσουμε στον άνθρωπο που βιώνει κατάθλιψη αλλά και τους εαυτούς μας ότι τα πράγματα δεν θα είναι για πάντα έτσι.
