εξηγεί η Δρ. Κατερίνα Δούμα-Μιχελάκη, DDS, PhD, ειδική Ορθοδοντικός Παιδιών & Ενηλίκων.
Με τον όρο σύγκλειση περιγράφεται ο τρόπος με τον οποίο εφάπτονται τα δόντια της άνω γνάθου με εκείνα της κάτω γνάθου. Το φυσιολογικό είναι τα πάνω δόντια να βρίσκονται περίπου 1-2 χιλιοστά πιο έξω από τα κάτω, ενώ τα φύματα των γομφίων πρέπει να ταιριάζουν με συγκεκριμένες αυλακώσεις των απέναντί τους δοντιών.
Τα περισσότερα προβλήματα σύγκλεισης εμφανίζονται στην παιδική ηλικία, μετά την αλλαγή των νεογιλών δοντιών με μόνιμα και μπορεί να αφορούν τα δόντια καθαυτά (π.χ. είναι στραβά, προεξέχουν ή δεν κλείνουν σωστά μεταξύ τους) ή να είναι σκελετικά (το πρόβλημα εντοπίζεται στα οστά της γνάθου) ή οδοντοσκελετικά (υπάρχει πρόβλημα και στα δόντια και στα οστά).
Υπάρχουν διάφορες κατηγορίες κακής σύγκλεισης των δοντιών, οι τρεις κυριότερες από τις οποίες είναι:
* Ανωμαλία συγκλείσεως Ιης τάξης: Είναι η πιο συχνή. Στις περιπτώσεις αυτές τα οστά του προσώπου είναι συνήθως αρμονικά αλλά υπάρχουν προβλήματα στην θέση των δοντιών, όπως στραβά ή συνωστισμένα δόντια, δόντια εκτός θέσεως, υπεράριθμα, με πολύ μεγάλα διαστήματα, έγκλειστα κ.λπ.
* Ανωμαλία συγκλείσεως ΙΙης τάξης: Εκδηλώνεται όταν το οστό της άνω γνάθου βρίσκεται πολύ πιο μπροστά από την κάτω ή η κάτω γνάθος είναι πιο μικρή σε σχέση με την άνω ή όταν υπάρχει συνδυασμός των δύο. Αυτή η σκελετική δυσαρμονία έχει συνήθως ως αποτέλεσμα τα επάνω δόντια να προεξέχουν, με συνέπεια τα κάτω δόντια να τραυματίζουν εσωτερικά τα ούλα της άνω γνάθου.
* Ανωμαλία συγκλείσεως ΙΙΙης τάξης: Στις ανωμαλίες αυτές η κάτω γνάθος προέχει σε σχέση με την επάνω, δίνοντας στο πρόσωπο την χαρακτηριστική έκφραση του προγναθισμού της κάτω γνάθου.
Τα περισσότερα προβλήματα οδοντικής σύγκλεισης είναι γενετικά καθορισμένα, αλλά υπάρχουν και εξωτερικοί (περιβαλλοντικοί) παράγοντες που μπορεί να παίζουν ρόλο.
Γενετικά καθορισμένα αίτια
Αν και δεν μπορεί να κάνει κάποιος κάτι για να αποφύγει τα γενετικά καθορισμένα αίτια κακής σύγκλεισης των δοντιών, όσο νωρίτερα τα αντιληφθεί, τόσο ευκολότερη είναι η θεραπεία τους.
* Μη φυσιολογικό μέγεθος ή σχήμα γνάθου. Αποτελεί μία από τις κυριότερες αιτίες υπερσύγκλεισης και προγναθισμού.
* Μη φυσιολογικό σχήμα δοντιών. Μερικές φορές το σχήμα της γνάθου είναι φυσιολογικό, αλλά τα δόντια είναι πολύ μεγάλα ή πολύ μικρά γι’ αυτήν. Όταν τα δόντια είναι μεγάλα μπορεί να υπάρξει συνωστισμός, ενώ αν είναι μικρά αραιοδοντία. Υπάρχει επίσης περίπτωση τα δόντια να σχηματίζουν περίεργο σχήμα ή γωνίες που τα εμποδίζουν να εφάπτονται σωστά όταν το στόμα είναι κλειστό.
* Εγκλεισμός δοντιών. Όταν δεν υπάρχει αρκετός χώρος για την ανάπτυξη όλων των δοντιών, κάποια (π.χ. φρονιμίτες) μπορεί να παραμείνουν έγκλειστα, δηλαδή να μην ανατείλουν. Όταν συμβεί αυτό, αργά ή γρήγορα θα υπάρξουν προβλήματα γιατί το «παγιδευμένο» δόντι μπορεί να πιέζει τα διπλανά του ή και να προκαλέσει απορρόφηση σε παρακείμενο ιστό από ενδοοστική τριβή.
* Γενετικές δυσμορφίες. Η χειλεογναθοϋπερωιοσχιστία (κν. λαγώχειλο και λυκόστομα) είναι κλασικό παράδειγμα γενετικής δυσμορφίας που προκαλεί κακή σύγκλειση των δοντιών.
* Υπεράριθμα ή συγγενώς ελλείποντα δόντια. Ανάλογα με την θέση και τον αριθμό τους, μπορούν να προκαλέσουν από ήπιο έως έντονου βαθμού ορθοδοντικό πρόβλημα.
* Καθυστερημένη απόπτωση των νεογιλών δοντιών. Όταν τα πρώτα δόντια (νεογιλά) δεν πέφτουν αλλά παρόλα αυτά ανατείλουν τα μόνιμα, μπορεί να υπάρξει οδοντικός συνωστισμός και μετατόπιση των δοντιών. Η ανάπτυξη των μόνιμων δοντιών πίσω από τα νεογιλά αποτελεί τυπική αιτία της λεγόμενης σταυροειδούς σύγκλεισης των δοντιών.
Περιβαλλοντικά αίτια
Τα περιβαλλοντικά αίτια που μπορεί να προκαλέσουν κακή σύγκλειση των δοντιών μπορούν να αποφευχθούν σε μεγάλο βαθμό. Σε αυτά συμπεριλαμβάνονται:
* Κακές συνήθειες. Το πιπίλισμα του δακτύλου, η παρατεταμένη χρήση πιπίλας (μετά την ηλικία των 3 ετών) ή μπιμπερό (μετά την ηλικία των 2 ετών) και η ώθηση των δοντιών με τη γλώσσα μπορεί να προκαλέσουν κακή σύγκλειση των δοντιών.
* Αναπνοή από το στόμα. Παρότι θεωρείται αθώα συνήθεια, συνδέεται με πολλά προβλήματα στην ανάπτυξη του προσώπου και του στόματος, ανάμεσα στα οποία συμπεριλαμβάνεται η πολύ έντονη κακή σύγκλειση των δοντιών.
* Ουλίτιδα. Η περιοδοντική νόσος προκαλεί υποχώρηση των ούλων, με συνέπεια χαλάρωση και αποχωρισμό των δοντιών.
* Απώλεια δοντιών. Τα νεογιλά δόντια που χάνονται πολύ νωρίς, μπορεί να οδηγήσουν σε κακή σύγκλειση των μόνιμων δοντιών. Η δε απώλεια μόνιμων δοντιών, επιτρέπει τη μετακίνηση όσων έχουν απομείνει.
* Παράταιρες αποκαταστάσεις. Οι κορώνες, τα σφραγίσματα, οι γέφυρες και γενικότερα οι οδοντικές αποκαταστάσεις που δεν ταιριάζουν στο στόμα του ασθενή, μπορεί να δημιουργήσουν κακή σύγκλειση.
* Τραυματισμός ή όγκος στο στόμα ή/και στη γνάθο. Μπορεί να οδηγήσουν σε παραμορφώσεις και σοβαρά προβλήματα σύγκλεισης.
