Παρά τις εξελίξεις στην πρόληψη και στην πρώιμη διάγνωση του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, η νόσος αυτή παραμένει σημαντικό πρόβλημα υγείας ιδιαίτερα στις αναπτυγμένες χώρες του κόσμου. Όταν η νόσος αυτή διαγνωστεί σε αρχικά στάδια, μπορεί να αντιμετωπιστεί αποτελεσματικά με ριζική χειρουργική επέμβαση με ή χωρίς ακτινοθεραπεία. Αρκετές όμως γυναίκες εμφανίζονται με τοπικά προχωρημένο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας για την αντιμετώπιση του οποίου δεν ενδείκνυται η χειρουργικά επέμβαση και απαιτείται συνδυασμός άλλων θεραπευτικών παρεμβάσεων. Οι Ιατροί της Θεραπευτικής Κλινικής (Νοσοκομείο Αλεξάνδρα) της Ιατρικής Σχολής του ΕΚΠΑ Δρ. Μαρία Καπαρέλου (Παθολόγος – Ογκολόγος), Δρ. Μαγδαληνή Μήγκου (Παθολόγος-Ογκολόγος, Επιμελήτρια ΕΣΥ), Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Παθολόγος, Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής), και Θάνος Δημόπουλος (τ. Πρύτανης ΕΚΠΑ, Καθηγητής Θεραπευτικής – Ογκολογίας – Αιματολογίας, Διευθυντής Θεραπευτικής Κλινικής) συνοψίζουν τις θεραπευτικές εξελίξεις στον τομέα αυτό.
Η ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία περιλαμβάνει εξωτερική ακτινοβολία σε συνδυασμό με το χημειοθεραπευτικό φάρμακο σισπλατίνη ακολουθούμενη από βραχυθεραπεία (χορήγηση ακτινοθεραπείας στον κόλπο της ασθενούς). Αυτή η θεραπευτική προσέγγιση παραμένει η καθιερωμένη θεραπεία για την αντιμετώπιση του τοπικά προχωρημένου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, δεδομένου ότι μεγάλες τυχαιοποιημένες μελέτες έδειξαν ότι η προσθήκη σισπλατίνης στη ακτινοθεραπεία, αυξάνει τη συνολική επιβίωση κατά 30-50%, βελτιώνει τον τοπικό έλεγχο της νόσου και μειώνει την πιθανότητα απομακρυσμένων μεταστάσεων.
Η χορήγηση χημειοθεραπείας πριν από την ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία (αναφέρεται και ως εισαγωγική χημειοθεραπεία) έχει μελετηθεί εκτενώς. Σύμφωνα με τη μελέτη INTERLACE, η εισαγωγική χημειοθεραπεία με το συνδυασμό πακλιταξέλης και καρβοπλατίνης πριν από την ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία, μείωσε τον κίνδυνο θανάτου κατά 39%, αύξησε τη μακροχρόνια επιβίωση και μείωσε την πιθανότητα απομακρυσμένων μεταστάσεων.
Μία άλλη προσέγγιση είναι η προσθήκη ανοσοθεραπείας με αναστολείς PD-1/PD-L1 στην καθιερωμένη χημειοακτινοθεραπεία. Στη μελέτη KEYNOTE-A18, η προσθήκη πεμπρολιζουμάμπης στην ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία, μείωσε τον κίνδυνο υποτροπής κατά 30% και βελτίωσε το διάστημα ελεύθερο νόσου σε ασθενείς με PD-L1 θετικούς όγκους.
Κλινικές μελέτες είναι σε εξέλιξη για την περαιτέρω ενίσχυση της ανοσοθεραπείας στη θεραπευτική αντιμετώπιση του τοπικά προχωρημένου καρκίνου του τραχήλου της μήτρας, όπως για παράδειγμα με τη προσθήκη του διπλού αντισώματος ΑΚ104 έναντι του PD-1/CTLA-4, με ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Σε μία αρχική μελέτη συμμετείχαν 34 ασθενείς που έλαβαν AK104 σε συνδυασμό με ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία. Τα αποτελέσματα έδειξαν ποσοστό αντικειμενικής ανταπόκρισης 100% και ποσοστό επιβίωσης χωρίς πρόοδο νόσου στους 12 μήνες 74,9%. Η θεραπεία ήταν γενικά καλά ανεκτή, με τις ανεπιθύμητες ενέργειες να είναι διαχειρίσιμες.
Η ταυτόχρονη χημειοακτινοθεραπεία παραμένει η βάση της θεραπείας, ενώ οι νέες προσεγγίσεις με εισαγωγική χημειοθεραπεία ή ανοσοθεραπεία ενδέχεται να βελτιώσουν τα αποτελέσματα σε επιλεγμένους ασθενείς. Οι τρέχουσες κλινικές μελέτες θα καθορίσουν την ιδανική στρατηγική συνδυαστικής θεραπείας στο μέλλον με στόχο τη βελτίωση της επιβίωσης και της ποιότητας ζωής των ασθενών με τοπικά προχωρημένο καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
