γράφει η Νάνσυ Ψημενάτου, Σύμβουλος Ψυχικής Υγείας, Συγγραφέας, Μαθήματα Ζωής
Για να μπορέσουμε να σταθούμε δίπλα στο παιδί μας και να το βοηθήσουμε, είναι σημαντικό να ακούσουμε πρώτα απ΄όλα, πώς εκείνο κατανοεί την ασθένεια του καρκίνου. Χωρίς καμία διάθεση στερεοτυπίας και με τη γνώση ότι όλα τα παιδιά είναι διαφορετικά, μπορούμε με ασφάλεια να υποθέσουμε ότι οι έφηβοι βιώνουν κάποιες κοινές εμπειρίες όταν υπάρχει η ανακοίνωση της διάγνωσης.
Μερικές από τις πιο κοινές εμπειρίες
Οι έφηβοι μπορούν να κατανοήσουν την πολυπλοκότητα της ασθένειας. Μπορεί να κάνουν πολλές ερωτήσεις και να ενδιαφερθούν για τη διάγνωση ή την πρόγνωση. Αν κάτι τέτοιο δεν συμβεί, είναι πιθανό να χρειαστεί να δημιουργήσουμε ένα περιβάλλον, μέσα στο οποίο θα είμαστε διαθέσιμοι να μιλήσουμε στο παιδί όταν το ίδιο το επιθυμήσει. Τέτοιες συζητήσεις συμβαίνουν συχνότερα όταν προκύπτει μια εξέταση ή μια αλλαγή στη θεραπευτική διαδικασία.
Οι έφηβοι συνήθως αντιλαμβάνονται τον καρκίνο υπό τη μορφή των συμπτωμάτων από τα οποία ταλαιπωρούνται. Μπορούν να κατανοήσουν τη σοβαρότητα της κατάστασης μέσα από τους περιορισμούς που θέτει η ασθένεια και η αντιμετώπιση της. Οι περιορισμοί αυτοί έχουν συνέπειες στην καθημερνή ζωή του εφήβου όπως για παράδειγμα στο σχολείο, στα σπορ, στις σχέσεις με τους φίλους ή τις σχέσεις με το αντίθετο φύλο.
Χάρη στο διαδίκτυο η πληροφόρηση αλλά και η παραπληροφόρηση ταξιδεύουν με την ίδια ακριβώς ταχύτητα. Αυτό σημαίνει ότι θα χρειαστεί να διορθώσετε τυχόν ψευδείς ή ακατάλληλες πληροφορίες που έχει το παιδί για την ασθένεια, τη διάγνωση και την πρόγνωση της . Χρειάζεται να κρατάτε ανοιχτά τα κανάλια της επικοινωνίας με το παιδί θέτοντας ερωτήσεις, διορθώνοντας παρανοήσεις και σεβόμενοι τους ρυθμούς του παιδιού.
Καθώς οι έφηβοι διαμορφώνουν την ταυτότητα τους έχουν τις ίδιες ανησυχίες που έχουν και έφηβοι που δεν νοσούν. Η εμφάνιση, τους απασχολεί πάρα πολύ, οι φίλοι είναι πιο σημαντικοί από τους γονείς, τα φλερτ ξεκινούν σε αυτή την ηλικία , το ίδιο και τα πρώτα σεξουαλικά σκιρτήματα. Αν η θεραπεία για τον καρκίνο εμποδίζει την επιθυμία στο παιδί που νοσεί, θα πρέπει να του εξηγηθεί ότι αυτό δεν θα συμβαίνει για πάντα, αλλά είναι μέρος της διαδικασίας. Ορισμένες θεραπείες καθυστερούν την έναρξη της περιόδου ή δυσκολεύουν την αντιμετώπιση της ακμής. Η σύγκριση με τους άλλους έφηβους στα κομμάτια αυτά, μπορεί να οδηγήσει σε έντονο άγχος και απόσυρση. Μια ειλικρινή συζήτηση γύρω από αυτά τα θέματα, θα βοηθήσει το έφηβο παιδί σας να επανασυνδεθεί με την ελπίδα. Αν δεν μπορείτε να φέρετε εσείς εις πέρας τέτοιες συζητήσεις ζητήστε από ένα άλλο μέλος της οικογένειας, να το κάνει.
Σημαντικό κομμάτι στη ζωή ενός παιδιού που νοσεί, είναι η κατανόηση του ρόλου που παίζουν οι αποφάσεις που αφορούν την αντιμετώπιση του καρκίνου. Δεν είναι λίγες οι φορές που οι έφηβοι όταν τους δίνεται η ευκαιρία και η επιλογή να παίρνουν σοφότερες αποφάσεις από τους ίδιους τους γονείς. Η τελική γνώμη φυσικά είναι αυτή του γιατρού, που σε συμφωνία με τον ασθενή του, θα διαμορφώσουν το κατάλληλο πρωτόκολλο.
Πριν μιλήσετε στο παιδί σας για θέματα που αφορούν τον καρκίνο, αφιερώστε λίγο χρόνο να σκεφτείτε για το τι ακριβώς θέλετε να πείτε. Κάνοντας πρόβα θα μετριαστεί το άγχος σας και αυτό είναι σημαντικό στην επικοινωνία με το παιδί.
Μιλήστε με άλλους γονείς που έχουν παρόμοιες εμπειρίες, ζητήστε επαγγελματική βοήθεια ώστε να καταφέρετε να μετριάσετε το άγχος σας και να επεξεργαστείτε αυτή την περίοδο της ζωή σας. Αναζητήστε έναν πνευματικό αν έχετε θρησκευτικά πιστεύω. Κάντε ότι σας κάνει καλό και φροντίστε τον εαυτό σας.
Μη φοβάστε να μιλήσετε στο παιδί για το πώς νοιώθετε. Με αυτό τον τρόπο το βοηθάτε να κατανοήσει καλύτερα τόσο εσάς, όσο και τα δικά του συναισθήματα.
Θέστε όρια τόσο σε πρακτικά θέματα που μπορεί να προκύψουν (για παράδειγμα πόση ώρα θα περνά μπροστά στον υπολογιστή) όσο και για θέματα συμπεριφοράς (όσο και αν είναι θυμωμένο δεν μπορεί να σπάει πράγματα ή να βρίζει). Η οριοθέτηση θα βοηθήσει το παιδί να κατανοήσει ότι, το γεγονός ότι είναι άρρωστο δεν του δίνει το δικαίωμα να χρησιμοποιεί την ασθένεια ως δικαιολογία, για να έχει προνόμια ή απλά κακή συμπεριφορά.
Η συζήτηση για τον καρκίνο, την πρόγνωση, και τις θεραπείες δεν είναι μια συζήτηση «μια και έξω». Είναι μια διαδικασία που θα κρατήσει πολύ καιρό με πολλές ενδιάμεσες φάσεις. Θα έχει διακυμάνσεις στα συναισθήματα και στις σωματικές αντοχές. Θα περιλαμβάνει το θυμό του παιδιού για την ασθένεια, το άγχος του γονιού για το μέλλον, την θλίψη των αδελφών για ότι συμβαίνει και όλα αυτά θα επαναλαμβάνονται άλλοτε ήπια και άλλοτε πιο έντονα.
