Ο Λεωνίδας Πλατανιάς, καθηγητής ογκολογίας και επικεφαλής της έρευνας για τον καρκίνο στο ερευνητικό κέντρο Robert H. Lurie στο Northwestern University του Σικάγου, μιλά στο ΑΠΕ-ΜΠΕ. Δηλώνει αισιόδοξος αλλά και πραγματιστής όσον αφορά την οριστική λύση στον καρκίνο.
Ο κ. Πλατανιάς, εξηγεί ότι η οριστική λύση για τον καρκίνο, ίσως έρθει από τη μελέτη των σημάτων που ανταλλάσσουν τα καρκινικά κύτταρα και τις παρεμβάσεις στον μεταβολισμό τους, την ανοσοθεραπεία αλλά και την επιγενετική.
Μιλά για το πώς θα προλάβουμε τον καρκίνο και τονίζει ότι παρότι «δεν μπορούμε να μιλήσουμε για εξάλειψή του στο άμεσο μέλλον, κάνουνε πιο γρήγορα βήματα στην έρευνα απ΄ ό,τι παλιότερα».
Το προσωπικό του ερευνητικό ενδιαφέρον εστιάζεται στη λύση του γρίφου για τη λευχαιμία και τους όγκους του εγκεφάλου, αλλά και πώς διακόπτεται η επικοινωνία μέσα στα καρκινικά κύτταρα και μεταξύ τους, κάτι εξαιρετικά σημαντικό για όλα τα είδη καρκίνου.
Κλειδί ο ελαττωματικός μεταβολισμός και τα σήματα των καρκινικών κυττάρων. Τα καρκινικά κύτταρα χρειάζονται φαγητό για να ζήσουν και επειδή είναι καρκινικά, έχουν ανώμαλο μεταβολισμό και πολλαπλασιάζονται πολύ γρήγορα. Οι επιστήμονες προσπαθούν να καταλάβουν πώς λειτουργεί αυτός ο μεταβολισμός για να τον σταματήσουν, ώστε το καρκινικό κύτταρο να πάψει να τρέφεται, και να οδηγείται στο θάνατο.
Όμως δεν είναι μόνο τα σήματα του μεταβολισμού, αλλά και άλλα σήματα μέσα στο καρκινικό κύτταρο που το βοηθούν να παραμένει ζωντανό υπό συνθήκες στρες.
Όπως αναφέρει για παράδειγμα ο κ. Πλατανιάς, μιλώντας στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, «όταν δίνεις χημειοθεραπεία στο καρκίνο, πολλά κύτταρα σκοτώνονται, αλλά κάποια άλλα προσπαθούν να επιβιώσουν και αρχίζουν να στέλνουν σήματα μεταξύ τους αλλά και στο εσωτερικό τους. Η ιδέα είναι να βρούμε τρόπους να διακόψουμε αυτή την επικοινωνία ώστε να σκοτωθούν όλα τα καρκινικά κύτταρα, γιατί αν κάποια παραμείνουν ζωντανά -έστω και λίγα- αυτά πολλαπλασιάζονται και δημιουργούν ξανά καρκίνο».
Όπως εξηγεί ο διακεκριμένος Έλληνας επιστήμονας, τα καρκινικά κύτταρα έχουν ισχυρούς μηχανισμούς άμυνας. Πρόκειται για ένα κύκλωμα ενδοεπικοινωνίας στο οποίο συμμετέχουν όχι μια και δύο, αλλά χιλιάδες πρωτεΐνες. Αυτό που προσπαθούν τώρα να επιτύχουν οι ερευνητές, είναι να διακόψουν αυτό το κύκλωμα- όχι ένα μικρό κομμάτι του, αλλά ολόκληρο- ώστε να καταφέρουν την πλήρη καταστροφή των καρκινικών κυττάρων.
Η έρευνα για τους καρκινικούς όγκους του εγκεφάλου
«Εμείς αρχίζουμε τώρα εδώ στο νοσοκομείο μας κάποιες καινούργιες κλινικές μελέτες που δεν έχουν ξαναγίνει σε ανθρώπους και αφορούν στους όγκους του εγκεφάλου. Χρησιμοποιούμε κάποια “οχήματα” που ονομάζονται SNA (spherical nucleic acids) και τα οποία φορτώνουμε με πληροφορίες που στέλνουμε στα κύτταρα. Μπορούμε σ΄ αυτά να βάλουμε πληροφορίες για να τις στείλουμε στοχευμένα στα κύτταρα του αμυντικού συστήματος που θα ενεργοποιήσουν ακόμη περισσότερο την άμυνα του οργανισμού τοπικά στην περιοχή του καρκίνου. Μπορούμε να περάσουμε πληροφορίες από την αλυσίδα του DNA. Είναι ένας εντελώς νέος τρόπος θεραπείας. Δεν ξέρουμε σίγουρα αν και ποιά αποτελέσματα θα έχει, αλλά πλέον μπορούμε να στείλουμε σήματα με πληροφορίες στα κύτταρα του καρκινικού όγκου που δεν μπορούσαμε να πετύχουμε μέχρι σήμερα με άλλους τρόπους. Ουσιαστικά περνάμε πληροφορίες του DNA οι οποίες θα προσπαθήσουν να σπάσουν ένα ογκογονίδιο που είναι ανώμαλο μέσα στον όγκο του εγκεφάλου, το οποίο συμβάλει στην ανάπτυξη του όγκου».
Τα «έξυπνα» καρκινικά κύτταρα και η άμυνα του οργανισμού μας
Δυστυχώς, με το πέρασμα των χρόνων τα καρκινικά κύτταρα έχουν βρει τρόπους να επιβιώνουν, έχουν γίνει πιο έξυπνα και μπορούν να ξεφεύγουν από τις θεραπείες, τονίζει ο κ. Πλατανιάς και συμπληρώνει:
«Δεν μπορούμε να μιλήσουμε για εξάλειψη του καρκίνου στο άμεσο μέλλον, αλλά ποτέ δεν ξέρεις, καθώς η χημεία, η πληροφορική, η μηχανική και η βιολογία μάς βοηθούν συνδυαστικά να κάνουνε πιο γρήγορα βήματα στην έρευνα απ΄ ό,τι παλιότερα».
Όσον αφορά την ανοσοθεραπεία, που πολλοί ισχυρίζονται ότι θα αποτελέσει μελλοντικά τη λύση στον καρκίνο, ο κ. Πλατανιάς εξηγεί στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ότι η κλασική θεωρία όσον αφορά την ανοσοθεραπεία, είναι ότι χρησιμοποιούνται υγιή κύτταρα του αμυντικού συστήματός μας για να επιτεθούν στα καρκινικά κύτταρα.
Αλλά επισημαίνει πως αυτό που κατανόησαν οι ερευνητές τα τελευταία χρόνια -και αυτό κάνει τη διαφορά- είναι πως τα καρκινικά κύτταρα στέλνουν σήματα όχι μόνο στο εσωτερικό τους, αλλά και στα κύτταρα του ανοσοποιητικού- αμυντικού συστήματος για να το τυφλώσουν, ώστε να μην μπορεί να αμυνθεί και να τα σκοτώσει.
«Η δουλειά των κυττάρων του αμυντικού μας συστήματος είναι να εντοπίζουν τα καρκινικά κύτταρα εν τη γενέσει τους και να τα καταστρέφουν πριν αυτά αναπτυχθούν, γι αυτό δεν παθαίνουμε καρκίνο. Όμως, σε κάποια στιγμή τα καρκινικά κύτταρα προλαβαίνουν και στέλνουν σήματα προς τα κύτταρα του ανοσοποιητικού και τα τυφλώνουν για να μην μπορούν να αναγνωρίσουν τα καρκινικά και να τα καταστρέψουν. Μετά ψάχνει το αμυντικό σύστημα και δεν “βλέπει” τα καρκινικά κύτταρα και ο καρκίνος αναπτύσσεται χωρίς να το αντιληφθούν και να τον πολεμήσουν», εξηγεί ο κ. Πλατανιάς.
Η ανοσοθεραπεία και τα νέα φάρμακα
Τα τελευταία χρόνια, όπως τονίζει ο κορυφαίος Έλληνας επιστήμονας, οι ερευνητές έχουν αρχίσει να κατανοούν αυτούς τους μηχανισμούς και γι αυτό δημιουργούνται νέες ανοσοθεραπείες που σπάνε αυτό το πολύπλοκο σύστημα που δεν επιτρέπει στα «τυφλά» κύτταρα του ανοσοποιητικού να επιτίθενται στα καρκινικά κύτταρα.
«Υπάρχουν ήδη φάρμακα προς αυτή την κατεύθυνση και θα υπάρξουν κι άλλα στο άμεσο μέλλον. Η ανοσοθεραπεία δεν δουλεύει το ίδιο αποτελεσματικά σε όλους τους συμπαγείς καρκινικούς όγκους αλλά έχει αρχίσει να δίνει ικανοποιητικά αποτελέσματα σε αρκετές μορφές τα τελευταία χρόνια. Στην αρχή είχε καλά αποτελέσματα στο μελάνωμα και τους όγκους στο νεφρό. Αυτό έχει αλλάξει καθώς υπάρχουν ελπιδοφόρες ενδείξεις και σε άλλες μορφές καρκίνου, όπως του πνεύμονα», αναφέρει χαρακτηριστικά.
Η επιγενετική στον καρκίνο ίσως ξεκλειδώσει τη λύση
Ένα άλλο πεδίο έρευνας που επίσης μπορεί να συμβάλει στην οριστική λύση για τον καρκίνο είναι η καρκινική επιγενετική.
Η γονιδιακή θεραπεία προσπάθησε ανεπιτυχώς να εξοντώσει τα καρκινικά κύτταρα, επεμβαίνοντας στις μεταλλάξεις τους. Τώρα το πεδίο της έρευνας έχει μετατοπιστεί από τη γονιδιακή θεραπεία στην επιγενετική του καρκίνου.
Όμως τι είναι η επιγενετική;
Ενώ ένας οργανισμός μεγαλώνει, συντονισμένες χημικές αντιδράσεις ενεργοποιούν και απενεργοποιούν κομμάτια του γονιδιώματός του, προκαλώντας αλλαγές που γίνονται στην κατάλληλη στιγμή και θέση. Η επιστήμη της επιγενετικής μελετά ακριβώς αυτές τις αλλαγές και τους παράγοντες που τις ελέγχουν.
«Η επιγενετική μελετά πως το περιβάλλον δημιουργεί τις μεταλλάξεις των κυττάρων γεννώντας τον καρκίνο. Αυτές οι μεταλλάξεις δεν υπάρχουν απ΄ όταν γεννιόμαστε αλλά εμφανίζονται όσο μεγαλώνουμε. Γι αυτό και ο καρκίνος εμφανίζεται συνήθως σε ανθρώπους που έχουν ενηλικιωθεί και πλησιάζουν τη μέση ηλικία.
Λέμε για παράδειγμα το κάπνισμα προκαλεί καρκίνο. Το ερώτημα είναι πώς το κάνει. Ναι προκαλεί μεταλλάξεις αλλά πώς γίνονται αυτές οι μεταλλάξεις στα γονίδια. Αυτό προσπαθούμε να απαντήσουμε τώρα. Εκεί πριν γίνει η μετάλλαξη κάτι άλλο χαλάει και η επιγενετική αυτό προσπαθεί να εντοπίσει. Να βρούμε τις πρωτεΐνες που ελέγχουν τη μετάλλαξη πριν κάνουν τη δουλειά αυτήν και οδηγηθούμε στον καρκίνο. Υπάρχουν για παράδειγμα ορισμένες μορφές καρκίνου που συνδέονται ευθέως με την διατροφή πλούσια σε λιπάρα» επισημαίνει στο Αθηναϊκό/ Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων ο κ. Πλατανιάς.
Μπορούμε να προλάβουμε τον καρκίνο;
Η απάντηση ήταν ξεκάθαρη: «Μην καπνίζετε, προσέξτε τη διατροφή σας και όλοι ξέρουμε σήμερα τι σημαίνει αυτό, περιορίστε το αλκοόλ και το πιο σημαντικό γυμναστείτε! Για το στρες υπάρχουν πολλές θεωρίες αλλά ακόμη δε έχει αποδειχθεί η κάθετη σχέση του με την εμφάνιση καρκίνου».
Στην ερώτηση αν είναι αισιόδοξος για την εξεύρεση αποτελεσματικής λύση στο ζήτημα του καρκίνου για τα επόμενα χρόνια, η απάντησή του ήταν πολύ μετρημένη.
«Είμαι αισιόδοξος αλλά και πραγματιστής. Η επιστήμη είναι ενωτική. Όλοι οι ερευνητές απ΄ όπου κι αν κατάγονται είναι πολύτιμοι και κανείς δεν περισσεύει. Η έρευνα είναι ομαδική δουλειά και συνήθως αποδίδει καρπούς. Το πότε θα συμβεί αυτό, είναι άγνωστο».
Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ
